Ὁσιολογιώτατε Ἀρχιμανδρῖτα κύριε Πρόδρομε, Ἡγούμενε τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ἱερᾶς Βασιλικῆς, Πατριαρχικῆς καὶ Σταυροπηγιακῆς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας,
Ὁσιώτατοι πατέρες καὶ ἀδελφοί,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Μετὰ πολλῆς χαρᾶς καὶ βαθυτάτης συγκινήσεως εἰσήλθομεν εἰς τὴν πανσεβάσμιον καὶ περίπυστον ταύτην Λαύραν, τὴν δικαίως Μεγίστην ἀποκαλουμένην, ὑμνοῦντες καὶ δοξολογοῦντες τὸν Δοτῆρα παντὸς ἀγαθοῦ Θεόν, τὸν ἀξιώσαντα ἡμᾶς ἵνα ἐπισκεφθῶμεν τὴν ἱερὰν ταύτην κοιτίδα τοῦ Ἁγιορειτικοῦ Μοναχισμοῦ, τὸ εὐλογημένον τοῦτο Κοινόβιον, τὸ ὁποῖον ἡγίασαν διὰ τῶν πνευματικῶν ἀγώνων καὶ παλαισμάτων τῶν μοναζόντων τὰ πλήθη ἐπὶ δέκα καὶ πλέον αἰῶνας.
Ἱστάμενοι εἰς τὸ μέσον τοῦ Καθολικοῦ καὶ θεωροῦντες τὸ σεμνὸν κάλλος τῶν περιβαλλουσῶν ἡμᾶς ὁσίων μορφῶν, τὰς ὁποίας ὁ πνευματοκίνητος χρωστὴρ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς εὐλαβῶς ἀπετύπωσεν, ἀναγόμεθα ἐπὶ τὸ πρωτότυπον, κατὰ τὸν τῆς Καισαρείας φωστῆρα Μέγαν Βασίλειον, καὶ ἀποθαυμάζομεν τὴν δύναμιν τῆς θείας Χάριτος, ἡ ὁποία μετεμόρφωσε τὰς ψυχὰς καὶ ἡγίασε τὰ σώματα τῶν ἐν καθαρότητι βίου καὶ ἡσυχίᾳ διαλαμψάντων θείων πατέρων.
Προσκυνοῦμεν εὐλαβῶς τὸν θαύματα βρύοντα καὶ ἰάσεις πηγάζοντα τάφον τοῦ Ὁσίου Ἀθανα¬σίου τοῦ Ἀθωνίτου, τοῦ οὐρανόφρονος κτήτορος καὶ θεμελιωτοῦ τοῦ ἐν Ἄθωνι κοινοβιακοῦ Μοναχισμοῦ, τοῦ ὑποδεχομένου ἡμᾶς νοερῶς εἰς τὴν θείαν αὐτοῦ Μάνδραν, καὶ ἐκπληττόμεθα καὶ ἡμεῖς μετὰ τῶν ἀγγελικῶν ταγμάτων «πῶς μετὰ σώματος πρὸς ἀοράτους συμπλοκὰς ἐχώρησε καὶ τῶν δαιμόνων κατετραυμάτισε τὰς φάλαγγας».
Ἀνατρέχομεν εἰς τὴν περίλαμπρον ἱστορίαν τῆς Ἱερᾶς Μονῆς καὶ θαυμάζομεν τοὺς ἀναριθμήτους θησαυρούς, σκεύη ἱερὰ καὶ εἰκόνας πολυτίμους, κώδικας παλαιούς τε καὶ περιτέχνως ἱστορηθέντας, διὰ τῶν ὁποίων ἐπλούτισαν καὶ ἐκόσμησαν ταύτην εὐσεβεῖς βυζαντινοὶ αὐτοκράτορες, ἐν οἷς Νικηφόρος Φωκᾶς, Ἰωάννης Τσιμισκῆς καὶ Βασίλειος ὁ Β´, καὶ σύν αὐτοῖς ἀλλοεθνεῖς ἡγεμόνες, ἀναγνωρίζοντες διὰ τοῦ τρόπου τούτου τὴν ὑπεροχὴν καὶ τὴν προσφορὰν ταύτης ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῶν ὁρίων τοῦ Ἁγιωνύμου Ὄρους.
Μείζονα ὅμως θαυμασμὸν προκαλεῖ εἰς τὰς ψυχὰς ἡμῶν ὁ οὐράνιος πλοῦτος τῆς ῾Ιερᾶς ταύτης Μονῆς, ὁ ἀποτεθησαυρισμένος εἰς τὰ ταμιεῖα τῆς ἄνω Ἱερουσαλήμ, ὁ μὴ φθειρόμενος πλοῦτος τῶν ἀρετῶν καὶ τῆς ἁγιότητος, τὸν ὁποῖον δι᾽ἀτρύτων ἀγώνων καὶ πόνων προσεκτήσαντο οἱ «τὸν δρόμον τελέσαντες καὶ τὴν πίστιν τηρήσαντες» ἅγιοι καὶ θεο¬φόροι πατέρες, ὡς ὁ τῆς ἡσυχίας καὶ τοῦ ἀκτίστου φωτὸς ὑπέρμαχος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ τῆς Ὀρθοδοξίας φωστὴρ καὶ κλεινὸς προκάτοχος ἡμῶν Φιλόθεος ὁ Κόκκινος, καὶ ἡ καλλικέλαδος ἀηδὼν τῆς Ἐκκλησίας Ἰωάννης ὁ Κουκουζέλης.
Τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον καυχᾶται ἐν Κυρίῳ διὰ τὸν ἐξ ἀρχῆς καὶ μέχρι τῆς σήμερον πνευματικὸν αὐτοῦ σύνδεσμον μετὰ τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μονῆς τῆς Μεγίστης Λαύρας, σύνδεσμον ἱερὸν ὅστις ὀφείλεται ἀφ᾽ ἑνὸς εἰς τὴν ἐμμέριμνον σπουδὴν τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως διὰ τὸ ἱερὸν καὶ σεβάσμιον τοῦτο Μοναστήριον, τὸ ἀνῆκον εἰς τὴν πνευματικὴν αὐτῆς δικαιοδοσίαν, καὶ ἀφ᾽ ἑτέρου εἰς τὸν διὰ τῶν προσώπων συντηρούμενον καὶ καλλιεργούμενον σύνδεσμον, καθὼς πλεῖστοι ὅσοι τῶν ἐνταῦθα διαλαμψάντων πατέρων ἀπὸ τοῦ ὁσίου κτήτορος ἕως καὶ τοῦ μακαρι¬στοῦ ἡγουμένου Φιλίππου, ὑπῆρξαν σάρξ ἐκ τῆς σαρκὸς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἀλλὰ καὶ ἱκανός ἀριθμὸς πατέρων τῆς Μονῆς ἐκλέϊσαν τὸν Οἰκουμενικὸν Θρόνον ἢ ἐποίμαναν θεοφιλῶς ὡς ἀρχιερεῖς τὰς μητροπολιτικὰς αὐτοῦ ἐπαρχίας.
Ὅθεν μακαρίζομεν ὑμᾶς, τέκνα ἐν Κυρίῳ προσφιλῆ, διὰ τὸ προνόμιον τὸ ὁποῖον χάριτι Θεοῦ ἐλάβετε, νὰ ἀποτελῆτε μέλη τῆς Ἀδελφότητος τῆς παλαιφάτου ταύτης Ἱερᾶς Βασιλικῆς, Πατριαρχικῆς καὶ Σταυροπηγιακῆς Μονῆς τῆς Μεγίστης Λαύρας, νὰ κινῆσθε καὶ νὰ ἀναπνέητε καθ᾽ ἡμέραν ὑπὸ τὴν μητρικὴν σκέπην τῆς Παναγίας τῆς Κουκουζελίσσης καὶ τῆς Οἰκονομίσσης, νὰ διακονῆτε καὶ νὰ λειτουργῆσθε μέσα εἰς τὴν χάριν τῶν ἐνταῦθα ὁσιακῶς τὸν δόλιχον τοῦ βίου αὐτῶν τελειωσάντων πατέρων, νὰ ἀγρυπνῆτε καὶ νὰ παλαίητε πρὸς τὸν κοσμοκράτορα τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου ἐνισχυόμενοι ὑπὸ τῶν εὐχῶν τοῦ ὁσίου Ἀθανασίου, νὰ ἀδολεσχῆτε εἰς τὴν μνήμην τοῦ Θεοῦ καὶ εἰς τὴν προσευχὴν συμπαραστατούμενοι ὑπὸ τῶν διὰ τῆς ἀσκήσεως τῆς ἱερᾶς ἡσυχίας καὶ νήψεως καθαρθέντων καὶ θεωθέντων ὁσίων πατέρων.
«Καλὸν ἔργον καὶ μακάριον ἐξελέξασθε», διὰ τὴν τελείωσιν τοῦ ὁποίου ὅμως ἀπαιτεῖται προσπάθεια καὶ ἀγών, νέκρωσις τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου ἐνεργουμένη διὰ τῆς ἐκκοπῆς τοῦ ἰδίου θελήματος καὶ τῆς θεοδιδάκτου ὑπακοῆς, προσήλωσις εἰς τὸν σκοπὸν διὰ τὸν ὁποῖον ἐξήλθετε ἐκ τοῦ κόσμου, ἀφοσίωσις εἰς «τὴν ἀγαθὴν μερίδα» τὴν ὁποίαν ἐξελέξασθε, ἵνα μὴ κλέψῃ ταύτην ὁ ἀντίδικος τῆς σωτηρίας ἡμῶν διὰ τῶν πολυτρόπων πειρασμῶν τοὺς ὁποίους τεχνηέντως ἀπεργάζεται καὶ ὑποβάλλει ἡμῖν.
Ἡ μοναχικὴ πολιτεία εἶναι ἀναμφηρίστως ζυγὸς ἀλλὰ ζυγὸς ἐλαφρὺς καὶ χρηστός, ἐφ᾽ ὅσον βιοῦται διὰ τῶν ὅρων τῶν θεσπισθέντων ὑπὸ τῶν ὁσίων καὶ θεοφόρων πατέρων. Καὶ ὑμεῖς, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα, ἔχετε ὁδηγὸν ἀλάνθανστον καὶ ἀπλανῆ, τὸν ὅσιον κτήτορα τῆς σεβασμίας ταύτης Μονῆς, εἰς ἣν ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ὡδήγησε καὶ ὑμᾶς. Ἔχετε ὁδηγὸν ἀσφαλῆ εἰς τὴν μοναστικὴν τρίβον τὰς νουθεσίας τοῦ ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου, ἡ ἐφαρμογὴ τῶν ὁποίων ὁδηγεῖ εἰς τὴν κατὰ Θεὸν τελείωσιν τοῦ μοναχοῦ.
Πρῶτος ὅρος εἶναι ἡ ὑπακοή. Αὕτη ἐλαφρύνει τὸν ζυγὸν τῆς ἀσκητικῆς ζωῆς, διότι τὸ βάρος αὐτοῦ αἴρεται ὑπὸ τοῦ ἡγουμένου, ἐφ᾽ ὅσον ὁ μοναχὸς «ἀληθῆ τε καὶ τελείαν καὶ ἀνυπόκριτον πρὸς τὸν προεστῶτα τὴν ὑπακοὴν ἐνδείκνυται», ὡς σημειοῖ εἰς τὸ Τυπικὸν τῆς Ἱερᾶς ὑμῶν Μονῆς ὁ θεοφόρος ὅσιος Ἀθανάσιος, διευκρινίζων μάλιστα καὶ τὸ περιεχόμενον τῆς ὑπακοῆς. «Ἡ ἀληθὴς καὶ ἄμωμος ὑποταγὴ τῶν ὑποτακτικῶν πρὸς τὸν καθηγούμενον τούτῳ δείκνυται, τῷ μὴ μόνων τῶν ἀτόπων κατὰ τὴν συμβουλὴν τοῦ προεστῶτος ἀπέχεσθαι, ἀλλὰ μηδὲ αὐτὰ τὰ ἐπαινετὰ χωρὶς τῆς ἐκείνου γνώμης ποιεῖν καταδέχεσθαι».
Καὶ διὰ νὰ διασκεδάσῃ πᾶσαν σκέψιν καὶ ἰδέαν ὅτι ἡ ἐγκρατὴς ζωὴ ἢ ὁ ὑπερβάλλων ζῆλος δι᾽ ἀσκητικὰ παλαίσματα ὑπερτεροῦν τῆς ὑπακοῆς καὶ δύνανται νὰ ὑποκαταστήσουν ταύτην, ἰδού τί νουθετεῖ ὑμᾶς ὁ ὅσιος: «εἴ τις τὸ ἀρεστὸν αὐτῷ ποιῶν μὴ πρότερον ἐρωτήσας ταῖς ἰδίαις ὁρμαῖς κέχρηται, μεῖζον τοῦ κατορθώματος ἕξει τὸ πλημμελούμενον• ὁ δὲ τῆς ὑπακοῆς μισθὸς μείζων τοῦ κατὰ τὴν ἐγκράτειάν ἐστι κατορθώματος».
Ὁ δεύτερος ὅρος τῆς μοναχικῆς τελειώσεως εἶναι ἡ μεταξὺ τῶν ἀδελφῶν ἀγάπη καὶ ἑνότης, ἥτις ἀποτελεῖ κατὰ τὸν λόγον τοῦ Κυρίου, «ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταί ἐστε, ἐὰν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις» (Ἰωαν. ιγ΄ 35), ἀσφαλὲς γνώρισμα τῶν μαθητῶν Αὐτοῦ.
Εἰς αὐτὴν τὴν πρὸς ἀλλήλους ἀγάπην καλεῖ καὶ ὑμᾶς ὁ πνευματέμφορος κάλαμος τοῦ ὁσίου Ἀθανασίου γράφων: «μετὰ πάσης προθυμίας καὶ γνώμης ἀγαθῆς σπουδάσατε τὴν πρὸς ἀλλήλους εἰρήνην καὶ ὁμόνοιαν ἀδιάστατον διατηρεῖν καὶ μὴ ᾖ ἐν ὑμῖν μήτε διχοστασίαι καὶ ἔριδες καὶ μερικαὶ φιλίαι καὶ ἑταιρεῖαι», τάσεις αἱ ὁποῖαι ἀτυχῶς ἐμφιλοχωροῦν ἐνίοτε, ἐξ ἐγωϊσμοῦ καὶ φιλοδοξίας ὡρισμένων, εἰς μοναστικὰς ἀδελφότητας, διαλύουσαι ὅ,τι ἀγαθὸν οἰκοδομεῖται διὰ κόπου καὶ μόχθου καὶ εἰς τὰς ψυχὰς τῶν μοναζόντων καὶ εἰς τὴν ἀδελφότητα καὶ ὁδηγοῦν εἰς ἐπικινδύνους καὶ ὀλισθηρὰς διὰ τὴν ψυχικὴν σωτηρίαν καὶ τὴν πνευματικὴν πρόοδον ἀτραπούς.
Ἐπικίνδυνος καὶ ὀλισθηρὰ ἀτραπὸς εἰς τὴν ὁποίαν εὐκόλως δύναται νὰ παρασυρθῇ ὁ μοναχὸς «ἐκ συναρπαγῆς, ἀπροσεξίας καὶ τοῦ πονηροῦ ἐπηρείας» εἶναι ἡ κρίσις τῶν πράξεων καὶ τῶν ἐντολῶν τῶν προεστῶτος καὶ τῶν ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας τεθέντων ποιμένων. Τὸ ἐπικίνδυνον δὲ ἔγκειται εἰς τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ τοιοῦτος μοναχὸς πλανᾶται θεωρῶν ὅτι οὗτος τηρεῖ ἄσπιλον «τὴν παρακαταθήκην» τῆς πίστεως, ἀγνοῶν τὴν ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ διατυπουμένην σαφῶς ὑπὸ τοῦ πρωτοκορυφαίου τῶν ἀποστόλων Παύλου «πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε· αὐτοὶ γὰρ ἀγρυπνοῦσιν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς λόγον ἀποδώσοντες» (Ἑβρ. ιγ΄ 17).
Ἀλλ᾽ οἱ ἀγρυπνοῦντες, ἀδελφοί καὶ τέκνα, «ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν», ἀγρυπνοῦν καὶ διὰ τὴν ἀπαρασάλευτον διατήρησιν τῆς ἀμωμήτου ἡμῶν πίστεως ὡς «οἱ προφῆται εἶδον, οἱ ἀπόστολοι ἐδίδαξαν, ἡ Ἐκκλησία παρέλαβεν, οἱ διδάσκαλοι ἐδογμάτισαν … καὶ ὁ Χριστὸς ἐβράβευσεν». Οὕτω καὶ ἡμεῖς ἔχομεν ἀπόλυτον συνείδησιν τῆς εὐθύνης τὴν ὁποίαν φέρομεν μετὰ τοῦ ἀρχιερατικοῦ καὶ πατριαρχικοῦ ὠμοφορίου ἐπὶ τῶν ὤμων ἡμῶν.
Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ὡς κατέχουσα τὴν ἀλήθειαν οὐδέποτε ἐφοβήθη τὴν συνομιλίαν μετὰ τοῦ ἄλλου ἀνθρώπου, ἀκολουθοῦσα καὶ εἰς αὐτὸ τὸ παράδειγμα τοῦ ἀρχηγοῦ καὶ τελειωτοῦ τῆς πίστεως αὐτῆς Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος συνωμίλει μετὰ τῆς Σαμαρείτιδος γυναικὸς γνωρίζων ὅτι θά προεκάλει τὴν ἀπορίαν καὶ τὴν ἀντίδρασιν τῶν μαθητῶν Του. Τὸ αὐτὸ ἐποίησε καὶ ὁ ἐκ τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μονῆς προερχόμενος μέγας θεολόγος Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ ὁποῖος κληθεὶς συνδιελέχθη μεθ᾽ ἑτεροδόξων καὶ δὴ καὶ ἀλλοθρήσκων. Ὅθεν, λαλοῦντες καὶ ἡμεῖς «τὴν ἐν ἡμῖν ἀλήθειαν» διεξάγομεν διάλογον ἀληθείας ἐργαζόμενοι διὰ τὴν προσέγγισιν καὶ τὴν κατανόησιν μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων καλῆς προθέσεως ἄνευ οἱασδήποτε ἐκπτώσεως ἢ παραχαράξεως τῆς ἁγίας ἡμῶν πίστεως.
Διὰ τοῦτο καὶ προτρεπόμεθα ὑμᾶς πατρικῶς ἵνα συνεχίζητε ἀπερίσπαστοι ἐκ τοιούτων λογισμῶν τὴν πνευματικὴν ὑμῶν ἐργασίαν, «εἰρήνην» διώκοντες «μετὰ πάντων καὶ τὸν ἁγιασμόν, οὗ χωρὶς οὐδεὶς ὄψεται τὸν Κύριον» (Ἑβρ. ιβ΄ 14).
Διὸ καὶ ἐπὶ τοῦ παρόντος ἡμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι συνεχίζομεν τοὺς διαλόγους μετὰ τῶν ἑτεροδόξων, διὰ νὰ πεισθοῦν οἱ καλοπροαίρετοι ἐκ τῶν συνομιλητῶν ἡμῶν. Δὲν ἐπιτυγχάνομεν πάντοτε, ἀλλ’ οὐκ ἀποκάμνομεν κηρύσσοντες τὴν ἀλήθειαν, ἀκολουθοῦντες τὰς νουθεσίας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος, σχολιάζοντος τὴν ἐντολὴν τοῦ Ἀποστόλου “αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ πρώτην καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ”, συμφώνως πρὸς τὰς ὁποίας νουθεσίας πρέπει νὰ διαλεγώμεθα “ἕως αἰῶνος” μετὰ τῶν αἱρετικῶν τῶν ἐπιθυμούντων καλοπροαιρέτως νὰ μανθάνουν τὴν ἀλήθειαν, χωρὶς νὰ βαρυνώμεθα ἕνεκα τῆς φαινομενικῆς ματαιότητος τῶν κόπων καὶ τῆς φαινομενικῆς ἀναποτελεσματικότητος τῶν ἡμετέρων προσπαθειῶν (Κλῖμαξ, Λόγος κς΄, Β 11). Ἐν συνόλῳ, ὁ διάλογος ἐνδέχεται νὰ φαίνηται ἀποτυχημένος. Ἡ Θεία Χάρις ὅμως ἐνδέχεται νὰ προσείλκυσε πρὸς τὴν ἀλήθειάν τινας τῶν συμμετεχόντων εἰς αὐτόν. Διότι δὲν ἀξίζει νὰ διεξάγηται διάλογος, ἀκόμη καὶ ἐὰν μία μόνον ψυχὴ ἑλκυσθῇ πρὸς τὴν ἀλήθειαν; Καὶ ὑπάρχουν τοιαῦτα παραδείγματα, οὐκ ὀλίγα, τὰ ὁποῖα δὲν εἶναι τῆς παρούσης γραφῆς.
Ἡ Μετριότης ἡμῶν, ἐπανειλημμένως ἔχει τονίσει τὰς οὐσιώδεις διαφορὰς μεταξύ της ὀρθοδοξίας καὶ τῶν ἄλλων ὁμολογιῶν, διὸ καὶ οὐδόλως ἐφείσθημεν, ὁμιλοῦντες πρὸ ἐτῶν πρὸς ρωμαιοκαθολικοὺς ἀδελφούς, νὰ ἐπισημάνωμεν ὅτι μὲ τὴν τακτικὴν τὴν ὁποίαν ἀκολουθεῖ ἡ ρωμαιοκαθολικὴ ἐκκλησία, ἀποδεχομένη ὁλονὲν καὶ νέα δόγματα, αἱ πορεῖαι αὐτῆς καὶ τῆς ἡμετέρας Ἐκκλησίας, ἀντὶ νὰ συγκλίνουν πρὸς τὴν ἕνωσιν, ἀποκλίνουν καὶ ὁδηγοῦν εἰς ἀπομάκρυνσιν τῆς μιᾶς ἀπὸ τῆς ἄλλης (Ὁμιλία ἡμῶν εἰς τὸ Ρωμαιοκαθολικὸν Πανεπιστήμιον τοῦ Georgetown τὴν 21ην Ὀκτωβρίου 1997).
Συνεπῶς, οὐδόλως τυγχάνει ἀληθὲς ὅτι παρασυρόμεθα εἰς μίαν ἀπροϋπόθετον ἕνωσιν τῶν ἐκκλησιῶν, οὔτε εἶναι ἀληθὲς ὅτι παραβλέπομεν τὰς διαφορὰς αἱ ὁποῖαι ἐμποδίζουν τὴν ἕνωσιν. Τὸ ἀληθὲς εἶναι ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία πάντοτε εὔχεται “ὑπὲρ τῆς τῶν πάντων ἐνώσεως” καὶ δὲν δύναται νὰ ἀρνηθῇ τὸν ἑαυτόν της, ὅταν προσκαλῆται εἰς διάλογον ἐπὶ τῷ σκοπῷ τῆς ἐπιτεύξεως τῆς ἑνώσεως. Διότι πᾶς ὀρθόδοξος πρέπει νὰ ἐπιθυμῇ τὴν ἕνωσιν, ὅπως ἐπιθυμεῖ ταύτην καὶ Αὐτὸς Οὗτος ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Ὁποῖος διὰ τῆς Ἀρχιερατικῆς Αὐτοῦ προσευχῆς, ὀλίγον πρὸ τοῦ Πάθους, παρεκάλεσε τὸν Πατέρα ἵνα ἕν ὦσι πάντες οἱ εἰς Αὐτὸν πιστεύοντες. Ἡ ἕνωσις εἶναι ὁ τελικὸς στόχος, ἀλλὰ πρὸ αὐτοῦ, πρέπει νὰ ἐπιτευχθῇ ἡ ταυτότης ἐν τῇ πίστει. Ἂν καὶ γνωρίζομεν τὰς ἐν προκειμένῳ δυσχερείας πρὸς ἐπίτευξιν συμφωνίας καὶ τὰς προσαπτομένας ὑπὸ ὡρισμένων ὀρθοδόξων κατηγορίας κατὰ τῶν συνομιλητῶν ἡμῶν, ὅτι δὲν ἐπιδιώκουν εἰλικρινῶς τὸν διάλογον καὶ τὴν συμφωνίαν ἀλλὰ τὴν ὑποταγήν ἡμῶν, ἀκολουθοῦμεν τὴν ὑπόδειξιν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος νὰ μὴ ἐκκακῶμεν ἕως αἰῶνος, διότι εἴμεθα βέβαιοι ὅτι καὶ ἐὰν ἀκόμη τινὲς τῶν συνομιλητῶν ἡμῶν εἶναι κακοπροαίρετοι, ὑπάρχουν καὶ πολλοὶ καλοπροαίρετοι μετὰ τῶν ὁποίων ὀφείλομεν νὰ συνεχίσωμεν τὸν διάλογον πρὸς πλήρη διαφώτισίν των. Ὅταν οἱ διάλογοι πραγματοποιῶνται μετ’ ἐκπρόσωπων ὁμολογιακῶν ὁμάδων ἀριθμουσῶν χιλιάδας ἢ καὶ ἑκατομμύρια μελῶν καὶ τὰ πορίσματα τῶν συζητήσεων δημοσιεύωνται εἰς ἔντυπα μελετώμενα ὑπὸ πολλῶν ἐνδιαφερομένων, δὲν δύναται νὰ ἀποκλεισθῇ ἡ ὕπαρξις μεταξὺ αὐτῶν ἀνθρώπων καλῆς θελήσεως, χάριν τῶν ὁποίων καὶ μόνον ὀφείλομεν νὰ συνεχίσωμεν τοὺς διαλόγους.
Εἶναι γνωστὴ ἐκ τοῦ γεροντικοῦ, ἡ περίπτωσις τοῦ γέροντος καὶ τοῦ ὑποτακτικοῦ του, οἱ ὁποῖοι συνήντησαν ἕνα εἰδωλολάτρην. Ὁ ὑποτακτικός, μὴ γνωρίζων τὴν ἀποτελεσματικὴν μέθοδον τῆς ἄγρας τῶν ψυχῶν, ἐπέπληξε, κατηγόρησε καὶ καθύβρισε τὸν εἰδωλολάτρην διὰ τὸ πεπλανημένον τῆς πίστεώς του, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἐξοργίσῃ καὶ νὰ διαθέσῃ αὐτὸν δυσμενῶς πρὸς τὴν χριστιανικὴν πίστιν. Ἀντιθέτως ὁ σοφώτερος αὐτοῦ γέρων, ὡμίλησε μετὰ συμπαθείας καὶ ἀγάπης πρὸς τὸν εἰδωλολάτρην μὲ ἀποτέλεσμα νὰ προσελκύσῃ αὐτὸν εἰς Χριστόν.
Ὁσιώτατοι Πατέρες καὶ Ἀδελφοί,
Ἡ θέσις ὑμῶν, ὡς μελῶν τῆς ἀδελφότητος, τῆς πρώτης τῇ τάξει ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ἱερᾶς Μονῆς, τῆς Μεγίστης Λαύρας τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου, ἀποτελεῖ λόγον σοβαρᾶς ὑφ’ ὑμῶν ἀντιμετωπίσεως τῶν διαφόρων τάσεων, αἱ ὁποῖαι ἑκάστοτε ἐμφανίζονται ἐν Ἁγίῳ Ὄρει, σχετικῶς πρὸς τὰ προδιαληφθέντα θέματα καὶ τὴν ὑπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀντιπετώπισιν αὐτῶν. Ἐὰν ἄλλη τις Μονή, μικροτέρου κύρους, παρασυρθῇ, κρίνουσα ἀπὸ προσκομιδῆς μέρους τῶν συμβαινόντων, εἰς ἐνεργείας διασπαστικὰς τῆς ψυχικῆς καὶ πνευματικῆς ἑνότητος ἡμῶν τε καὶ ὑμῶν, ἡ ὑμετέρα Μονὴ δὲν δικαιολογεῖται νὰ γίνῃ οὐραγὸς ἄλλης τινὸς Μονῆς, τοιαῦτα φρονούσης. Ἀλλὰ πρέπει νὰ εἶναι πάντοτε πρώτη καὶ εἰς τὴν διακήρυξιν καὶ εἰς τὴν ἐφαρμογὴν τῆς ἑνότητος, ἐν πνεύματι ἀγάπης καὶ ἀληθείας. Εὐελπιστοῦμεν ὅτι θὰ ἔχωμεν ὑμᾶς ἀρωγοὺς καὶ ἐν προσευχῇ συμπαραστάτας εἰς τὸ πολυσχιδὲς καὶ οὐχὶ ἄμοιρον δυσχερειῶν ἔργον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, καὶ εὐχόμεθα ὑμῖν πατρικῶς πᾶσαν παρὰ Θεοῦ βοήθειαν εἰς τοὺς πνευματικοὺς ἀγῶνας, πρὸς τὰ πνευματικά τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις (Ἐφ. ς΄ 12). Διότι ἐξ αὐτῶν τῶν πνευματικῶν τῆς πονηρίας, προέρχονται πάντες οἱ κακοὶ λογισμοὶ καὶ πᾶσαι αἱ κακαὶ πράξεις. Εἰς ἐπίρρωσιν τῶν λεχθέντων, ἐπικαλούμεθα τὸν Ἀπόστολον Παῦλον λέγοντα “ἐν σαρκὶ γὰρ περιπατοῦντες οὐ κατὰ σάρκα στρατευόμεθα• τὰ γὰρ ὅπλα τῆς στρατείας ἡμῶν οὐ σαρκικά, ἀλλὰ δυνατὰ τῷ Θεῷ πρὸς καθαίρεσιν ὀχυρωμάτων• λογισμοὺς καθαιροῦντες καὶ πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατὰ τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ, καὶ αἰχμαλωτίζοντες πᾶν νόημα εἰς τὴν ὑπακοὴν τοῦ Χριστοῦ, καὶ ἐν ἑτοίμῳ ἔχοντες ἐκδικῆσαι πᾶσαν παρακοήν, ὅταν πληρωθῇ ὑμῶν ἡ ὑπακοή” (Β΄ Κορ. ι΄ 3-6).
Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ προσφιλῆ,
εὐχαριστοῦντες ὑμῖν διὰ τὴν θερμὴν ὑποδοχήν καὶ τὰς ἐκδηλώσεις πολλῆς ἀγάπης καὶ σεβασμοῦ πρὸς τὸ πρόσωπον τοῦ Πατριάρχου ὑμῶν, εὐχόμεθα ὅπως διὰ πρεσβειῶν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τοῦ ὁσίου Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου καὶ πάντων τῶν ἁγίων προστατῶν ὑμῶν ὁ Θεὸς διαφυλάττῃ, εὐλογῇ καὶ καθοδηγῇ τὴν Ἀδελφότητα ταύτην, ὥστε νὰ ἀποτελῇ πρότυπον κοινοβιακοῦ βίου δι᾽ ἅπαντας τοὺς μονάζοντας.
Κατακλείοντες τὸν πατρικὸν λόγον, ἐπιτραπήτω ἡμῖν ὅπως δανεισθῶμεν πρὸς τοῦτο τὴν κατακλεῖδα τῆς ἐπιστολῆς Ἰακώβου: «Ἀδελφοί, ἐάν τις ἐν ὑμῖν πλανηθῇ ἀπὸ τῆς ἀληθείας καὶ ἐπιστρέψῃ τις αὐτόν, γινωσκέτω ὅτι ὁ ἐπιστρέψας ἁμαρτωλὸν ἐκ πλάνης ὁδοῦ αὐτοῦ σώσει ψυχὴν ἐκ θανάτου καὶ καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν» (Ἰακ. ε΄ 19-20).
Εἰρήνη ὑμῖν, ἀδελφοί, καὶ ἀγάπη μετὰ πίστεως ἀπὸ Θεοῦ πατρὸς καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἡ χάρις καὶ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ σὺν τῇ πατρικῇ καὶ Πατριαρχικῇ ἡμῶν εὐλογία εἴησαν μετὰ πάντων τῶν ἀγαπώντων τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ἐν ἀφθαρσίᾳ. Ἀμήν (Ἐφ. ς΄ 23-24).
Ὁσιώτατοι πατέρες καὶ ἀδελφοί,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Μετὰ πολλῆς χαρᾶς καὶ βαθυτάτης συγκινήσεως εἰσήλθομεν εἰς τὴν πανσεβάσμιον καὶ περίπυστον ταύτην Λαύραν, τὴν δικαίως Μεγίστην ἀποκαλουμένην, ὑμνοῦντες καὶ δοξολογοῦντες τὸν Δοτῆρα παντὸς ἀγαθοῦ Θεόν, τὸν ἀξιώσαντα ἡμᾶς ἵνα ἐπισκεφθῶμεν τὴν ἱερὰν ταύτην κοιτίδα τοῦ Ἁγιορειτικοῦ Μοναχισμοῦ, τὸ εὐλογημένον τοῦτο Κοινόβιον, τὸ ὁποῖον ἡγίασαν διὰ τῶν πνευματικῶν ἀγώνων καὶ παλαισμάτων τῶν μοναζόντων τὰ πλήθη ἐπὶ δέκα καὶ πλέον αἰῶνας.
Ἱστάμενοι εἰς τὸ μέσον τοῦ Καθολικοῦ καὶ θεωροῦντες τὸ σεμνὸν κάλλος τῶν περιβαλλουσῶν ἡμᾶς ὁσίων μορφῶν, τὰς ὁποίας ὁ πνευματοκίνητος χρωστὴρ Θεοφάνους τοῦ Κρητὸς εὐλαβῶς ἀπετύπωσεν, ἀναγόμεθα ἐπὶ τὸ πρωτότυπον, κατὰ τὸν τῆς Καισαρείας φωστῆρα Μέγαν Βασίλειον, καὶ ἀποθαυμάζομεν τὴν δύναμιν τῆς θείας Χάριτος, ἡ ὁποία μετεμόρφωσε τὰς ψυχὰς καὶ ἡγίασε τὰ σώματα τῶν ἐν καθαρότητι βίου καὶ ἡσυχίᾳ διαλαμψάντων θείων πατέρων.
Προσκυνοῦμεν εὐλαβῶς τὸν θαύματα βρύοντα καὶ ἰάσεις πηγάζοντα τάφον τοῦ Ὁσίου Ἀθανα¬σίου τοῦ Ἀθωνίτου, τοῦ οὐρανόφρονος κτήτορος καὶ θεμελιωτοῦ τοῦ ἐν Ἄθωνι κοινοβιακοῦ Μοναχισμοῦ, τοῦ ὑποδεχομένου ἡμᾶς νοερῶς εἰς τὴν θείαν αὐτοῦ Μάνδραν, καὶ ἐκπληττόμεθα καὶ ἡμεῖς μετὰ τῶν ἀγγελικῶν ταγμάτων «πῶς μετὰ σώματος πρὸς ἀοράτους συμπλοκὰς ἐχώρησε καὶ τῶν δαιμόνων κατετραυμάτισε τὰς φάλαγγας».
Ἀνατρέχομεν εἰς τὴν περίλαμπρον ἱστορίαν τῆς Ἱερᾶς Μονῆς καὶ θαυμάζομεν τοὺς ἀναριθμήτους θησαυρούς, σκεύη ἱερὰ καὶ εἰκόνας πολυτίμους, κώδικας παλαιούς τε καὶ περιτέχνως ἱστορηθέντας, διὰ τῶν ὁποίων ἐπλούτισαν καὶ ἐκόσμησαν ταύτην εὐσεβεῖς βυζαντινοὶ αὐτοκράτορες, ἐν οἷς Νικηφόρος Φωκᾶς, Ἰωάννης Τσιμισκῆς καὶ Βασίλειος ὁ Β´, καὶ σύν αὐτοῖς ἀλλοεθνεῖς ἡγεμόνες, ἀναγνωρίζοντες διὰ τοῦ τρόπου τούτου τὴν ὑπεροχὴν καὶ τὴν προσφορὰν ταύτης ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῶν ὁρίων τοῦ Ἁγιωνύμου Ὄρους.
Μείζονα ὅμως θαυμασμὸν προκαλεῖ εἰς τὰς ψυχὰς ἡμῶν ὁ οὐράνιος πλοῦτος τῆς ῾Ιερᾶς ταύτης Μονῆς, ὁ ἀποτεθησαυρισμένος εἰς τὰ ταμιεῖα τῆς ἄνω Ἱερουσαλήμ, ὁ μὴ φθειρόμενος πλοῦτος τῶν ἀρετῶν καὶ τῆς ἁγιότητος, τὸν ὁποῖον δι᾽ἀτρύτων ἀγώνων καὶ πόνων προσεκτήσαντο οἱ «τὸν δρόμον τελέσαντες καὶ τὴν πίστιν τηρήσαντες» ἅγιοι καὶ θεο¬φόροι πατέρες, ὡς ὁ τῆς ἡσυχίας καὶ τοῦ ἀκτίστου φωτὸς ὑπέρμαχος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ τῆς Ὀρθοδοξίας φωστὴρ καὶ κλεινὸς προκάτοχος ἡμῶν Φιλόθεος ὁ Κόκκινος, καὶ ἡ καλλικέλαδος ἀηδὼν τῆς Ἐκκλησίας Ἰωάννης ὁ Κουκουζέλης.
Τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον καυχᾶται ἐν Κυρίῳ διὰ τὸν ἐξ ἀρχῆς καὶ μέχρι τῆς σήμερον πνευματικὸν αὐτοῦ σύνδεσμον μετὰ τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μονῆς τῆς Μεγίστης Λαύρας, σύνδεσμον ἱερὸν ὅστις ὀφείλεται ἀφ᾽ ἑνὸς εἰς τὴν ἐμμέριμνον σπουδὴν τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως διὰ τὸ ἱερὸν καὶ σεβάσμιον τοῦτο Μοναστήριον, τὸ ἀνῆκον εἰς τὴν πνευματικὴν αὐτῆς δικαιοδοσίαν, καὶ ἀφ᾽ ἑτέρου εἰς τὸν διὰ τῶν προσώπων συντηρούμενον καὶ καλλιεργούμενον σύνδεσμον, καθὼς πλεῖστοι ὅσοι τῶν ἐνταῦθα διαλαμψάντων πατέρων ἀπὸ τοῦ ὁσίου κτήτορος ἕως καὶ τοῦ μακαρι¬στοῦ ἡγουμένου Φιλίππου, ὑπῆρξαν σάρξ ἐκ τῆς σαρκὸς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἀλλὰ καὶ ἱκανός ἀριθμὸς πατέρων τῆς Μονῆς ἐκλέϊσαν τὸν Οἰκουμενικὸν Θρόνον ἢ ἐποίμαναν θεοφιλῶς ὡς ἀρχιερεῖς τὰς μητροπολιτικὰς αὐτοῦ ἐπαρχίας.
Ὅθεν μακαρίζομεν ὑμᾶς, τέκνα ἐν Κυρίῳ προσφιλῆ, διὰ τὸ προνόμιον τὸ ὁποῖον χάριτι Θεοῦ ἐλάβετε, νὰ ἀποτελῆτε μέλη τῆς Ἀδελφότητος τῆς παλαιφάτου ταύτης Ἱερᾶς Βασιλικῆς, Πατριαρχικῆς καὶ Σταυροπηγιακῆς Μονῆς τῆς Μεγίστης Λαύρας, νὰ κινῆσθε καὶ νὰ ἀναπνέητε καθ᾽ ἡμέραν ὑπὸ τὴν μητρικὴν σκέπην τῆς Παναγίας τῆς Κουκουζελίσσης καὶ τῆς Οἰκονομίσσης, νὰ διακονῆτε καὶ νὰ λειτουργῆσθε μέσα εἰς τὴν χάριν τῶν ἐνταῦθα ὁσιακῶς τὸν δόλιχον τοῦ βίου αὐτῶν τελειωσάντων πατέρων, νὰ ἀγρυπνῆτε καὶ νὰ παλαίητε πρὸς τὸν κοσμοκράτορα τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου ἐνισχυόμενοι ὑπὸ τῶν εὐχῶν τοῦ ὁσίου Ἀθανασίου, νὰ ἀδολεσχῆτε εἰς τὴν μνήμην τοῦ Θεοῦ καὶ εἰς τὴν προσευχὴν συμπαραστατούμενοι ὑπὸ τῶν διὰ τῆς ἀσκήσεως τῆς ἱερᾶς ἡσυχίας καὶ νήψεως καθαρθέντων καὶ θεωθέντων ὁσίων πατέρων.
«Καλὸν ἔργον καὶ μακάριον ἐξελέξασθε», διὰ τὴν τελείωσιν τοῦ ὁποίου ὅμως ἀπαιτεῖται προσπάθεια καὶ ἀγών, νέκρωσις τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου ἐνεργουμένη διὰ τῆς ἐκκοπῆς τοῦ ἰδίου θελήματος καὶ τῆς θεοδιδάκτου ὑπακοῆς, προσήλωσις εἰς τὸν σκοπὸν διὰ τὸν ὁποῖον ἐξήλθετε ἐκ τοῦ κόσμου, ἀφοσίωσις εἰς «τὴν ἀγαθὴν μερίδα» τὴν ὁποίαν ἐξελέξασθε, ἵνα μὴ κλέψῃ ταύτην ὁ ἀντίδικος τῆς σωτηρίας ἡμῶν διὰ τῶν πολυτρόπων πειρασμῶν τοὺς ὁποίους τεχνηέντως ἀπεργάζεται καὶ ὑποβάλλει ἡμῖν.
Ἡ μοναχικὴ πολιτεία εἶναι ἀναμφηρίστως ζυγὸς ἀλλὰ ζυγὸς ἐλαφρὺς καὶ χρηστός, ἐφ᾽ ὅσον βιοῦται διὰ τῶν ὅρων τῶν θεσπισθέντων ὑπὸ τῶν ὁσίων καὶ θεοφόρων πατέρων. Καὶ ὑμεῖς, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα, ἔχετε ὁδηγὸν ἀλάνθανστον καὶ ἀπλανῆ, τὸν ὅσιον κτήτορα τῆς σεβασμίας ταύτης Μονῆς, εἰς ἣν ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ὡδήγησε καὶ ὑμᾶς. Ἔχετε ὁδηγὸν ἀσφαλῆ εἰς τὴν μοναστικὴν τρίβον τὰς νουθεσίας τοῦ ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου, ἡ ἐφαρμογὴ τῶν ὁποίων ὁδηγεῖ εἰς τὴν κατὰ Θεὸν τελείωσιν τοῦ μοναχοῦ.
Πρῶτος ὅρος εἶναι ἡ ὑπακοή. Αὕτη ἐλαφρύνει τὸν ζυγὸν τῆς ἀσκητικῆς ζωῆς, διότι τὸ βάρος αὐτοῦ αἴρεται ὑπὸ τοῦ ἡγουμένου, ἐφ᾽ ὅσον ὁ μοναχὸς «ἀληθῆ τε καὶ τελείαν καὶ ἀνυπόκριτον πρὸς τὸν προεστῶτα τὴν ὑπακοὴν ἐνδείκνυται», ὡς σημειοῖ εἰς τὸ Τυπικὸν τῆς Ἱερᾶς ὑμῶν Μονῆς ὁ θεοφόρος ὅσιος Ἀθανάσιος, διευκρινίζων μάλιστα καὶ τὸ περιεχόμενον τῆς ὑπακοῆς. «Ἡ ἀληθὴς καὶ ἄμωμος ὑποταγὴ τῶν ὑποτακτικῶν πρὸς τὸν καθηγούμενον τούτῳ δείκνυται, τῷ μὴ μόνων τῶν ἀτόπων κατὰ τὴν συμβουλὴν τοῦ προεστῶτος ἀπέχεσθαι, ἀλλὰ μηδὲ αὐτὰ τὰ ἐπαινετὰ χωρὶς τῆς ἐκείνου γνώμης ποιεῖν καταδέχεσθαι».
Καὶ διὰ νὰ διασκεδάσῃ πᾶσαν σκέψιν καὶ ἰδέαν ὅτι ἡ ἐγκρατὴς ζωὴ ἢ ὁ ὑπερβάλλων ζῆλος δι᾽ ἀσκητικὰ παλαίσματα ὑπερτεροῦν τῆς ὑπακοῆς καὶ δύνανται νὰ ὑποκαταστήσουν ταύτην, ἰδού τί νουθετεῖ ὑμᾶς ὁ ὅσιος: «εἴ τις τὸ ἀρεστὸν αὐτῷ ποιῶν μὴ πρότερον ἐρωτήσας ταῖς ἰδίαις ὁρμαῖς κέχρηται, μεῖζον τοῦ κατορθώματος ἕξει τὸ πλημμελούμενον• ὁ δὲ τῆς ὑπακοῆς μισθὸς μείζων τοῦ κατὰ τὴν ἐγκράτειάν ἐστι κατορθώματος».
Ὁ δεύτερος ὅρος τῆς μοναχικῆς τελειώσεως εἶναι ἡ μεταξὺ τῶν ἀδελφῶν ἀγάπη καὶ ἑνότης, ἥτις ἀποτελεῖ κατὰ τὸν λόγον τοῦ Κυρίου, «ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταί ἐστε, ἐὰν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις» (Ἰωαν. ιγ΄ 35), ἀσφαλὲς γνώρισμα τῶν μαθητῶν Αὐτοῦ.
Εἰς αὐτὴν τὴν πρὸς ἀλλήλους ἀγάπην καλεῖ καὶ ὑμᾶς ὁ πνευματέμφορος κάλαμος τοῦ ὁσίου Ἀθανασίου γράφων: «μετὰ πάσης προθυμίας καὶ γνώμης ἀγαθῆς σπουδάσατε τὴν πρὸς ἀλλήλους εἰρήνην καὶ ὁμόνοιαν ἀδιάστατον διατηρεῖν καὶ μὴ ᾖ ἐν ὑμῖν μήτε διχοστασίαι καὶ ἔριδες καὶ μερικαὶ φιλίαι καὶ ἑταιρεῖαι», τάσεις αἱ ὁποῖαι ἀτυχῶς ἐμφιλοχωροῦν ἐνίοτε, ἐξ ἐγωϊσμοῦ καὶ φιλοδοξίας ὡρισμένων, εἰς μοναστικὰς ἀδελφότητας, διαλύουσαι ὅ,τι ἀγαθὸν οἰκοδομεῖται διὰ κόπου καὶ μόχθου καὶ εἰς τὰς ψυχὰς τῶν μοναζόντων καὶ εἰς τὴν ἀδελφότητα καὶ ὁδηγοῦν εἰς ἐπικινδύνους καὶ ὀλισθηρὰς διὰ τὴν ψυχικὴν σωτηρίαν καὶ τὴν πνευματικὴν πρόοδον ἀτραπούς.
Ἐπικίνδυνος καὶ ὀλισθηρὰ ἀτραπὸς εἰς τὴν ὁποίαν εὐκόλως δύναται νὰ παρασυρθῇ ὁ μοναχὸς «ἐκ συναρπαγῆς, ἀπροσεξίας καὶ τοῦ πονηροῦ ἐπηρείας» εἶναι ἡ κρίσις τῶν πράξεων καὶ τῶν ἐντολῶν τῶν προεστῶτος καὶ τῶν ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας τεθέντων ποιμένων. Τὸ ἐπικίνδυνον δὲ ἔγκειται εἰς τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ τοιοῦτος μοναχὸς πλανᾶται θεωρῶν ὅτι οὗτος τηρεῖ ἄσπιλον «τὴν παρακαταθήκην» τῆς πίστεως, ἀγνοῶν τὴν ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ διατυπουμένην σαφῶς ὑπὸ τοῦ πρωτοκορυφαίου τῶν ἀποστόλων Παύλου «πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε· αὐτοὶ γὰρ ἀγρυπνοῦσιν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς λόγον ἀποδώσοντες» (Ἑβρ. ιγ΄ 17).
Ἀλλ᾽ οἱ ἀγρυπνοῦντες, ἀδελφοί καὶ τέκνα, «ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν», ἀγρυπνοῦν καὶ διὰ τὴν ἀπαρασάλευτον διατήρησιν τῆς ἀμωμήτου ἡμῶν πίστεως ὡς «οἱ προφῆται εἶδον, οἱ ἀπόστολοι ἐδίδαξαν, ἡ Ἐκκλησία παρέλαβεν, οἱ διδάσκαλοι ἐδογμάτισαν … καὶ ὁ Χριστὸς ἐβράβευσεν». Οὕτω καὶ ἡμεῖς ἔχομεν ἀπόλυτον συνείδησιν τῆς εὐθύνης τὴν ὁποίαν φέρομεν μετὰ τοῦ ἀρχιερατικοῦ καὶ πατριαρχικοῦ ὠμοφορίου ἐπὶ τῶν ὤμων ἡμῶν.
Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ὡς κατέχουσα τὴν ἀλήθειαν οὐδέποτε ἐφοβήθη τὴν συνομιλίαν μετὰ τοῦ ἄλλου ἀνθρώπου, ἀκολουθοῦσα καὶ εἰς αὐτὸ τὸ παράδειγμα τοῦ ἀρχηγοῦ καὶ τελειωτοῦ τῆς πίστεως αὐτῆς Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος συνωμίλει μετὰ τῆς Σαμαρείτιδος γυναικὸς γνωρίζων ὅτι θά προεκάλει τὴν ἀπορίαν καὶ τὴν ἀντίδρασιν τῶν μαθητῶν Του. Τὸ αὐτὸ ἐποίησε καὶ ὁ ἐκ τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μονῆς προερχόμενος μέγας θεολόγος Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ ὁποῖος κληθεὶς συνδιελέχθη μεθ᾽ ἑτεροδόξων καὶ δὴ καὶ ἀλλοθρήσκων. Ὅθεν, λαλοῦντες καὶ ἡμεῖς «τὴν ἐν ἡμῖν ἀλήθειαν» διεξάγομεν διάλογον ἀληθείας ἐργαζόμενοι διὰ τὴν προσέγγισιν καὶ τὴν κατανόησιν μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων καλῆς προθέσεως ἄνευ οἱασδήποτε ἐκπτώσεως ἢ παραχαράξεως τῆς ἁγίας ἡμῶν πίστεως.
Διὰ τοῦτο καὶ προτρεπόμεθα ὑμᾶς πατρικῶς ἵνα συνεχίζητε ἀπερίσπαστοι ἐκ τοιούτων λογισμῶν τὴν πνευματικὴν ὑμῶν ἐργασίαν, «εἰρήνην» διώκοντες «μετὰ πάντων καὶ τὸν ἁγιασμόν, οὗ χωρὶς οὐδεὶς ὄψεται τὸν Κύριον» (Ἑβρ. ιβ΄ 14).
Διὸ καὶ ἐπὶ τοῦ παρόντος ἡμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι συνεχίζομεν τοὺς διαλόγους μετὰ τῶν ἑτεροδόξων, διὰ νὰ πεισθοῦν οἱ καλοπροαίρετοι ἐκ τῶν συνομιλητῶν ἡμῶν. Δὲν ἐπιτυγχάνομεν πάντοτε, ἀλλ’ οὐκ ἀποκάμνομεν κηρύσσοντες τὴν ἀλήθειαν, ἀκολουθοῦντες τὰς νουθεσίας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος, σχολιάζοντος τὴν ἐντολὴν τοῦ Ἀποστόλου “αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ πρώτην καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ”, συμφώνως πρὸς τὰς ὁποίας νουθεσίας πρέπει νὰ διαλεγώμεθα “ἕως αἰῶνος” μετὰ τῶν αἱρετικῶν τῶν ἐπιθυμούντων καλοπροαιρέτως νὰ μανθάνουν τὴν ἀλήθειαν, χωρὶς νὰ βαρυνώμεθα ἕνεκα τῆς φαινομενικῆς ματαιότητος τῶν κόπων καὶ τῆς φαινομενικῆς ἀναποτελεσματικότητος τῶν ἡμετέρων προσπαθειῶν (Κλῖμαξ, Λόγος κς΄, Β 11). Ἐν συνόλῳ, ὁ διάλογος ἐνδέχεται νὰ φαίνηται ἀποτυχημένος. Ἡ Θεία Χάρις ὅμως ἐνδέχεται νὰ προσείλκυσε πρὸς τὴν ἀλήθειάν τινας τῶν συμμετεχόντων εἰς αὐτόν. Διότι δὲν ἀξίζει νὰ διεξάγηται διάλογος, ἀκόμη καὶ ἐὰν μία μόνον ψυχὴ ἑλκυσθῇ πρὸς τὴν ἀλήθειαν; Καὶ ὑπάρχουν τοιαῦτα παραδείγματα, οὐκ ὀλίγα, τὰ ὁποῖα δὲν εἶναι τῆς παρούσης γραφῆς.
Ἡ Μετριότης ἡμῶν, ἐπανειλημμένως ἔχει τονίσει τὰς οὐσιώδεις διαφορὰς μεταξύ της ὀρθοδοξίας καὶ τῶν ἄλλων ὁμολογιῶν, διὸ καὶ οὐδόλως ἐφείσθημεν, ὁμιλοῦντες πρὸ ἐτῶν πρὸς ρωμαιοκαθολικοὺς ἀδελφούς, νὰ ἐπισημάνωμεν ὅτι μὲ τὴν τακτικὴν τὴν ὁποίαν ἀκολουθεῖ ἡ ρωμαιοκαθολικὴ ἐκκλησία, ἀποδεχομένη ὁλονὲν καὶ νέα δόγματα, αἱ πορεῖαι αὐτῆς καὶ τῆς ἡμετέρας Ἐκκλησίας, ἀντὶ νὰ συγκλίνουν πρὸς τὴν ἕνωσιν, ἀποκλίνουν καὶ ὁδηγοῦν εἰς ἀπομάκρυνσιν τῆς μιᾶς ἀπὸ τῆς ἄλλης (Ὁμιλία ἡμῶν εἰς τὸ Ρωμαιοκαθολικὸν Πανεπιστήμιον τοῦ Georgetown τὴν 21ην Ὀκτωβρίου 1997).
Συνεπῶς, οὐδόλως τυγχάνει ἀληθὲς ὅτι παρασυρόμεθα εἰς μίαν ἀπροϋπόθετον ἕνωσιν τῶν ἐκκλησιῶν, οὔτε εἶναι ἀληθὲς ὅτι παραβλέπομεν τὰς διαφορὰς αἱ ὁποῖαι ἐμποδίζουν τὴν ἕνωσιν. Τὸ ἀληθὲς εἶναι ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία πάντοτε εὔχεται “ὑπὲρ τῆς τῶν πάντων ἐνώσεως” καὶ δὲν δύναται νὰ ἀρνηθῇ τὸν ἑαυτόν της, ὅταν προσκαλῆται εἰς διάλογον ἐπὶ τῷ σκοπῷ τῆς ἐπιτεύξεως τῆς ἑνώσεως. Διότι πᾶς ὀρθόδοξος πρέπει νὰ ἐπιθυμῇ τὴν ἕνωσιν, ὅπως ἐπιθυμεῖ ταύτην καὶ Αὐτὸς Οὗτος ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Ὁποῖος διὰ τῆς Ἀρχιερατικῆς Αὐτοῦ προσευχῆς, ὀλίγον πρὸ τοῦ Πάθους, παρεκάλεσε τὸν Πατέρα ἵνα ἕν ὦσι πάντες οἱ εἰς Αὐτὸν πιστεύοντες. Ἡ ἕνωσις εἶναι ὁ τελικὸς στόχος, ἀλλὰ πρὸ αὐτοῦ, πρέπει νὰ ἐπιτευχθῇ ἡ ταυτότης ἐν τῇ πίστει. Ἂν καὶ γνωρίζομεν τὰς ἐν προκειμένῳ δυσχερείας πρὸς ἐπίτευξιν συμφωνίας καὶ τὰς προσαπτομένας ὑπὸ ὡρισμένων ὀρθοδόξων κατηγορίας κατὰ τῶν συνομιλητῶν ἡμῶν, ὅτι δὲν ἐπιδιώκουν εἰλικρινῶς τὸν διάλογον καὶ τὴν συμφωνίαν ἀλλὰ τὴν ὑποταγήν ἡμῶν, ἀκολουθοῦμεν τὴν ὑπόδειξιν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος νὰ μὴ ἐκκακῶμεν ἕως αἰῶνος, διότι εἴμεθα βέβαιοι ὅτι καὶ ἐὰν ἀκόμη τινὲς τῶν συνομιλητῶν ἡμῶν εἶναι κακοπροαίρετοι, ὑπάρχουν καὶ πολλοὶ καλοπροαίρετοι μετὰ τῶν ὁποίων ὀφείλομεν νὰ συνεχίσωμεν τὸν διάλογον πρὸς πλήρη διαφώτισίν των. Ὅταν οἱ διάλογοι πραγματοποιῶνται μετ’ ἐκπρόσωπων ὁμολογιακῶν ὁμάδων ἀριθμουσῶν χιλιάδας ἢ καὶ ἑκατομμύρια μελῶν καὶ τὰ πορίσματα τῶν συζητήσεων δημοσιεύωνται εἰς ἔντυπα μελετώμενα ὑπὸ πολλῶν ἐνδιαφερομένων, δὲν δύναται νὰ ἀποκλεισθῇ ἡ ὕπαρξις μεταξὺ αὐτῶν ἀνθρώπων καλῆς θελήσεως, χάριν τῶν ὁποίων καὶ μόνον ὀφείλομεν νὰ συνεχίσωμεν τοὺς διαλόγους.
Εἶναι γνωστὴ ἐκ τοῦ γεροντικοῦ, ἡ περίπτωσις τοῦ γέροντος καὶ τοῦ ὑποτακτικοῦ του, οἱ ὁποῖοι συνήντησαν ἕνα εἰδωλολάτρην. Ὁ ὑποτακτικός, μὴ γνωρίζων τὴν ἀποτελεσματικὴν μέθοδον τῆς ἄγρας τῶν ψυχῶν, ἐπέπληξε, κατηγόρησε καὶ καθύβρισε τὸν εἰδωλολάτρην διὰ τὸ πεπλανημένον τῆς πίστεώς του, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἐξοργίσῃ καὶ νὰ διαθέσῃ αὐτὸν δυσμενῶς πρὸς τὴν χριστιανικὴν πίστιν. Ἀντιθέτως ὁ σοφώτερος αὐτοῦ γέρων, ὡμίλησε μετὰ συμπαθείας καὶ ἀγάπης πρὸς τὸν εἰδωλολάτρην μὲ ἀποτέλεσμα νὰ προσελκύσῃ αὐτὸν εἰς Χριστόν.
Ὁσιώτατοι Πατέρες καὶ Ἀδελφοί,
Ἡ θέσις ὑμῶν, ὡς μελῶν τῆς ἀδελφότητος, τῆς πρώτης τῇ τάξει ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ἱερᾶς Μονῆς, τῆς Μεγίστης Λαύρας τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου, ἀποτελεῖ λόγον σοβαρᾶς ὑφ’ ὑμῶν ἀντιμετωπίσεως τῶν διαφόρων τάσεων, αἱ ὁποῖαι ἑκάστοτε ἐμφανίζονται ἐν Ἁγίῳ Ὄρει, σχετικῶς πρὸς τὰ προδιαληφθέντα θέματα καὶ τὴν ὑπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀντιπετώπισιν αὐτῶν. Ἐὰν ἄλλη τις Μονή, μικροτέρου κύρους, παρασυρθῇ, κρίνουσα ἀπὸ προσκομιδῆς μέρους τῶν συμβαινόντων, εἰς ἐνεργείας διασπαστικὰς τῆς ψυχικῆς καὶ πνευματικῆς ἑνότητος ἡμῶν τε καὶ ὑμῶν, ἡ ὑμετέρα Μονὴ δὲν δικαιολογεῖται νὰ γίνῃ οὐραγὸς ἄλλης τινὸς Μονῆς, τοιαῦτα φρονούσης. Ἀλλὰ πρέπει νὰ εἶναι πάντοτε πρώτη καὶ εἰς τὴν διακήρυξιν καὶ εἰς τὴν ἐφαρμογὴν τῆς ἑνότητος, ἐν πνεύματι ἀγάπης καὶ ἀληθείας. Εὐελπιστοῦμεν ὅτι θὰ ἔχωμεν ὑμᾶς ἀρωγοὺς καὶ ἐν προσευχῇ συμπαραστάτας εἰς τὸ πολυσχιδὲς καὶ οὐχὶ ἄμοιρον δυσχερειῶν ἔργον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, καὶ εὐχόμεθα ὑμῖν πατρικῶς πᾶσαν παρὰ Θεοῦ βοήθειαν εἰς τοὺς πνευματικοὺς ἀγῶνας, πρὸς τὰ πνευματικά τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις (Ἐφ. ς΄ 12). Διότι ἐξ αὐτῶν τῶν πνευματικῶν τῆς πονηρίας, προέρχονται πάντες οἱ κακοὶ λογισμοὶ καὶ πᾶσαι αἱ κακαὶ πράξεις. Εἰς ἐπίρρωσιν τῶν λεχθέντων, ἐπικαλούμεθα τὸν Ἀπόστολον Παῦλον λέγοντα “ἐν σαρκὶ γὰρ περιπατοῦντες οὐ κατὰ σάρκα στρατευόμεθα• τὰ γὰρ ὅπλα τῆς στρατείας ἡμῶν οὐ σαρκικά, ἀλλὰ δυνατὰ τῷ Θεῷ πρὸς καθαίρεσιν ὀχυρωμάτων• λογισμοὺς καθαιροῦντες καὶ πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατὰ τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ, καὶ αἰχμαλωτίζοντες πᾶν νόημα εἰς τὴν ὑπακοὴν τοῦ Χριστοῦ, καὶ ἐν ἑτοίμῳ ἔχοντες ἐκδικῆσαι πᾶσαν παρακοήν, ὅταν πληρωθῇ ὑμῶν ἡ ὑπακοή” (Β΄ Κορ. ι΄ 3-6).
Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ προσφιλῆ,
εὐχαριστοῦντες ὑμῖν διὰ τὴν θερμὴν ὑποδοχήν καὶ τὰς ἐκδηλώσεις πολλῆς ἀγάπης καὶ σεβασμοῦ πρὸς τὸ πρόσωπον τοῦ Πατριάρχου ὑμῶν, εὐχόμεθα ὅπως διὰ πρεσβειῶν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τοῦ ὁσίου Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου καὶ πάντων τῶν ἁγίων προστατῶν ὑμῶν ὁ Θεὸς διαφυλάττῃ, εὐλογῇ καὶ καθοδηγῇ τὴν Ἀδελφότητα ταύτην, ὥστε νὰ ἀποτελῇ πρότυπον κοινοβιακοῦ βίου δι᾽ ἅπαντας τοὺς μονάζοντας.
Κατακλείοντες τὸν πατρικὸν λόγον, ἐπιτραπήτω ἡμῖν ὅπως δανεισθῶμεν πρὸς τοῦτο τὴν κατακλεῖδα τῆς ἐπιστολῆς Ἰακώβου: «Ἀδελφοί, ἐάν τις ἐν ὑμῖν πλανηθῇ ἀπὸ τῆς ἀληθείας καὶ ἐπιστρέψῃ τις αὐτόν, γινωσκέτω ὅτι ὁ ἐπιστρέψας ἁμαρτωλὸν ἐκ πλάνης ὁδοῦ αὐτοῦ σώσει ψυχὴν ἐκ θανάτου καὶ καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν» (Ἰακ. ε΄ 19-20).
Εἰρήνη ὑμῖν, ἀδελφοί, καὶ ἀγάπη μετὰ πίστεως ἀπὸ Θεοῦ πατρὸς καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἡ χάρις καὶ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ σὺν τῇ πατρικῇ καὶ Πατριαρχικῇ ἡμῶν εὐλογία εἴησαν μετὰ πάντων τῶν ἀγαπώντων τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ἐν ἀφθαρσίᾳ. Ἀμήν (Ἐφ. ς΄ 23-24).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου