Τρίτη

Ἀθηναγόρας

Βίος

Ὁ πατριάρχης Ἀθηναγόρας, κατὰ κόσμον Ἀριστοκλῆς Σπύρου, ἐγεννήθη τὴν 25ην Μαρτίου 1886 εἰς τὸ χωρίον Βασιλικὸν (πρότερον Τσαραπλανά) τοῦ Πωγωνίου Ἠπείρου. Ὁ πατήρ του ὠνομάζετο Ματθαῖος Σπύρου (1852-1908) καὶ ἦτο ἰατρός, ἡ δὲ μήτηρ του Ἑλένη (1863 - 1899) τὸ γένος Μοκόρου.

Κατ᾽ ἀρχὰς ἐφοίτησεν εἰς τὸ Σχολεῖον τοῦ χωρίου του καὶ κατόπιν ἀπὸ τοῦ 1895 - 1899 εἰς τὸ σχολαρχεῖον τῆς Κονίτσης. Τὸ 1899 ἠσθένησεν ὁ ἴδιος καὶ ἡ μήτηρ του Ἑλένη, ἥτις καὶ ἀπέθανε προώρως τὸ ἴδιον ἔτος εἰς ἡλικίαν μόλις 36 ἐτῶν. Ἀπὸ τοῦ 1809 μέχρι τοῦ 1901 ἠναγκάσθη νὰ διακόψῃ τὰς σπουδάς του, τὰς ὁποίας συνέχισε μετέπειτα εἰς τὰ Ἰωάννινα (1901-3).

Τὸ 1903 εἰσῆλθε, τῇ προτροπῇ τοῦ τότε μ. πρωτοσυγκέλλου Ἀθηναγόρου Ἐλευθερίου, τοῦ κατόπιν μητροπολίτου Παραμυθίας, εἰς τὴν ἱερὰν Θεολογικὴν Σχολὴν τῆς Χάλκης, ἔνθα παρέμεινεν ἐπὶ μίαν ἑπταετίαν. Κατὰ τὴν ἰδίαν περίοδον ἀπώλεσε καὶ τὸν πατέρα του τὸ 1908, παραμείνας οὕτω ὀρφανὸς ἐξ ἀμφοτέρων τῶν γονέων. Ἡ ἐπὶ πτυχίῳ διατριβή του ἔφερε τὸν τίτλον «Περὶ Ἐκλογῆς Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως ἀπὸ τοῦ Μ. Κωνσταντίνου μέχρι τῆς Ἁλώσεως». Ἐν τῇ σχολῇ ὢν ἐκάρη μοναχὸς καὶ ἐχειροτονήθη διάκονος, κατὰ Μάρτιον τοῦ 1910, ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτου Ἐλασσόνος Πολυκάρπου, μετονομασθεὶς εἰς Ἀθηναγόραν. Ἀπεφοίτησε τῆς σχολῆς μετὰ δίμηνον, τὸν Ἰούλιον τοῦ 1910.

Εὐθὺς ἀμέσως ἤρχιζεν ἡ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ δρᾶσίς του. Τὸν Ἰούλιον τοῦ 1910 προσελήφθη παρὰ τοῦ μητροπολίτου Πελαγονίας - Μοναστηρίου Στεφάνου ὡς ἀρχιδιάκονος, ὑπηρετήσας καὶ τὸν διάδοχον τούτου Χρυσόστομον ἀπὸ τοῦ 1912 καὶ ἑξῆς. Παρέμεινεν εἰς τὴν μητρόπολιν ταύτην ἐπὶ ὀκταετίαν μέχρι τοῦ φθινοπώρου τοῦ 1918, ὅτε ἡ περιοχὴ περιῆλθεν ὑπὸ τὴν δικαιοδοσίαν τῆς σερβικῆς Ἐκκλησίας. Ὁ διάκονος Ἀθηναγόρας μετέβη ὁμοῦ μετὰ τοῦ γέροντός του μητροπολίτου Χρυσοστόμου εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ παρέμεινε μετ᾽ αὐτοῦ μονάζων μέχρι τοῦ Μαρτίου τοῦ 1919 εἰς τὸν Μυλοπόταμον, τὸ κελλίον Ἰωακεὶμ Γ´.

Ἔχων δύο προσκλήσεις ὅπως ὑπηρέτησῃ τὴν Ἐκκλησίαν, τὴν μίαν παρὰ τοῦ μητροπολίτου Ἀθηνῶν Μελετίου Μεταξάκη καὶ τὴν ἑτέραν παρὰ τοῦ μητροπολίτου Θεσσαλονίκης Γενναδίου, ἀπεδέχθη τὴν πρώτην. Τὸν Μάρτιον τοῦ 1919 προσελήφθη παρὰ τοῦ Ἀθηνῶν Μελετίου καὶ ὑπηρέτησεν ἐπὶ μίαν διετίαν ὡς διάκονος αὐτοῦ καὶ γραμματεὺς τῆς ἱερᾶς μητροπόλεως Ἀθηνῶν, ἐν τῇ ὁποίᾳ διηκόνησε καὶ τὸν διάδοχον καὶ ἀντίπαλον ἐκείνου Θεόκλητον Α´ ἐπὶ μίαν διετίαν ἀκόμη. Ἐτέλει καὶ τὰ καθήκοντα τοῦ ἀρχιγραμματέως τῆς ἱερᾶς συνόδου.

Ἡ ἱερὰ σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος κατὰ τὴν συνεδρίαν τῆς 16ης Δεκεμβρίου 1922 τὸν ὑπέδειξεν, διάκονον ὄντα καὶ εἰς ἡλικίαν 36 ἐτῶν, ὡς μητροπολίτην Κερκύρας καὶ Παξῶν. Μετὰ τὴν ἔγκρισίν του ὑπὸ τῆς πολιτείας ἐχειροτονήθη εἰς ἱερέα ὑπὸ τοῦ ἐπισκόπου Ταλαντίου Ἱεροθέου εἰς τὸν ἱερὸν ναὸν τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης Πλάκας τῶν Ἀθηνῶν καὶ τὴν 22αν ἰδίου μηνὸς εἰς ἐπίσκοπον εἰς τὸν καθεδρικὸν ναὸν τῶν Ἀθηνῶν ἀπὸ τοὺς μητροπολίτας Δημητριάδος Γερμανόν, Σύρου Ἀθανάσιον καὶ Κορινθίας Δαμασκηνὸν. Ἐνδιεφέρθη ὄχι μόνον διὰ τοὺς κατοίκους τῆς Κερκύρας, ἀλλὰ καὶ διὰ τοὺς ἐκ Μικρὰς Ἀσίας ἐλθόντας πρόσφυγας. Τὸ ὀρφανοτροφεῖον, ὁ παιδικὸς σταθμός, ἡ ἀρσάκειος σχολὴ καὶ ἄλλα παρόμοια ἱδρύματα καταδεικνύουν τὴν ῥεαλιστικὴν ἀντιμετώπισιν τῶν κοινωνικῶν καὶ ἐκπαιδευτικῶν προβλημάτων τῆς ἐπαρχίας του. Εἰς τὴν θείαν λατρείαν εἰσήγαγε τὴν χρῆσιν τοῦ ὀργάνου, πρᾶγμα τὸ ὁποῖον θὰ πράξῃ ἀργότερον ἐπίσης εἰς τὴν Ἀμερικήν. Ἀποβλέπων εἰς τὴν ἀπόκτησιν μεμορφωμένου κλήρου ἔστρεψε τὴν προσοχήν του εἰς τὴν ἀπὸ μακροῦ ἐν Κερκύρᾳ λειτουργοῦσαν ἱερατικὴν σχολήν. Ἤρχισε νὰ ἐκδίδῃ τὸ περιοδικὸν «Ὁ Ἅγιος Σπυρίδων». Συμπεριεφέρθη μετὰ πολλῆς εὐγενείας πρὸς τοὺς καθολικοὺς καὶ τοὺς ἀρμενίους κατοίκους τῆς Κερκύρας. Κατὰ τοὺς χρόνους τούτους συμμετέσχεν εἰς εὐρυτέρας διορθοδόξους καὶ διαχριστιανικὰς ἐκδηλώσεις. Ἐξεπροσώπησε τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, 
α´) εἰς τὸ παγκόσμιον συνέδριον τῆς ΧΑΝ ἐν Ἐλσίνκι τῆς Φιλλανδίας τὸ 1926, 
β´) εἰς τὴν ἐν Ἁγίῳ Ὄρει συνελθοῦσαν προκαταρκτικὴν ἐπιτροπὴν τῶν ἁγίων ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, τὸν Ἰούνιον τοῦ 1930, ἧς καὶ ὑπῆρξεν εἷς ἐκ τῶν γραμματέων, καὶ 
γ´) εἰς τὴν ὀρθόδοξον ἐπιτροπήν, ἥτις προέβη εἰς θεολογικὰς συνομιλίας κατὰ τὴν συνδιάσκεψιν μετὰ τῆς ἀναλόγου ἀγγλικανικῆς κατὰ τὸ Ζ´ συνέδριον τοῦ Λάμπεθ τῆς ἀγγλικανικῆς ὁμολογίας, τὸν Ἰούλιον 1930, ἔνθα εἰργάσθη ἐπίσης ὡς γραμματεύς.

Ἡ σύνοδος τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου ἐξέλεξε τὴν 12ην Αὐγούστου 1930 τὸν μητροπολίτην Κερκύρας καὶ Παξῶν Ἀθηναγόραν ὡς ἀρχιεπίσκοπον Ἀμερικῆς Βορείου καὶ Νοτίου. Ἡ σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, εἰς τὴν ὁποίαν ἀνῆκεν ὁ Ἀθηναγόρας, κατὰ τὴν συνεδρίαν αὐτῆς τῆς 6ης Σεπτεμβρίου 1930, ἔδωσε τὴν συγκατάθεσιν περὶ ἐκλογῆς αὐτοῦ διὰ τὴν ἀρχιεπισκοπὴν Ἀμερικῆς. Εἰς τὴν Ἀμερικὴν ἔφθασε τὴν 24ην Φεβρουαρίου 1931. Ὡμίλει ἢ κατενόει τὰς γλώσσας ἑλληνικήν, τουρκικήν, ἀγγλικήν, γαλλικήν, ῥωσσικήν, ἀλβανικήν, ῥουμανικὴν καὶ ἰσπανικήν. Τὰ προβλήματα, ἅτινα ἀντιμετώπισεν ἐκεῖ ἦσαν κατ᾽ ἀρχὴν τὰ προβλήματα μιᾶς Ἐκκλησίας τῆς διασπορᾶς εἰς τὰ πρῶτα βήματα τῆς ὑπάρξεώς της. Πρὸ αὐτοῦ εἰργάσθησαν εἰς τὴν Ἀμερικὴν οἱ ὀρθόδοξοι ἱεράρχαι Μελέτιος ὁ Μεταξάκης (1918, 1921), ὅστις ἔθεσε τὰς πρώτας βάσεις τῆς διοργανώσεως τῆς ὀρθοδόξου ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀμερικῆς εἰς ἀρχιεπισκοπήν, ὑπαχθεῖσαν εἰς τὸ οἰκουμενικὸν πατριαρχεῖον. Ὁ Ἀλέξανδρος (1918/1922-1930) συνέχισε τὸ ἔργον, εὑρεθεὶς μέσα εἰς τὸ χάος τῶν διενέξεων λόγῳ τῆς διαιρέσεως τῶν Ἑλλήνων τῆς Ἀμερικῆς εἰς βασιλικοὺς καὶ βενιζελικούς, διενέξεων τὰς ὁποίας εἰς ὅλην των τὴν ὀξύτητα μετέφερον οὗτοι ἐξ Ἑλλάδος εἰς τὴν Ἀμερικήν. Ἐπί τι διάστημα εἰργάσθη καὶ ὁ Κορινθίας Δαμασκηνὸς (1930), ὡς ἔξαρχος.

Ὁ Ἀθηναγόρας ἐπετέλεσε τὸ ἔργον τῆς ἑνοποιήσεως καὶ ἀναδιοργανώσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀμερικῆς. Ἐπὶ τῆς ἐποχῆς του ἐνεκρίθη τὸ ἐξ 22 ἄρθρων σύνταγμα ὑπὸ τῆς ἱερᾶς συνόδου τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου, τὴν 10ην Ἰανουαρίου 1931, ἐπὶ τῇ βάσει τοῦ ὁποίου διοικεῖται ἡ ἀρχιεπισκοπὴ Ἀμερικῆς. Κατηργήθη τὸ συνοδικὸν σύστημα καὶ αἱ τρεῖς ἐπισκοπαὶ Σικάγου, Βοστώνης καὶ Ἁγίου Φραγκίσκου, εἰσαχθέντος τοῦ θεσμοῦ τῶν βοηθῶν ἐπισκόπων. Ὁ νέος ἀρχιεπίσκοπος ἔστρεψε τὴν προσοχήν του εἰς τοὺς τομεῖς ἐκκλησιαστικόν, θρησκευτικόν, πνευματικόν, κοινωνικόν, φιλανθρωπικόν, ἐκπαιδευτικόν, κ.ἄ.. Ἀπέβλεψεν εἰς τὴν ἵδρυσιν πλείστων ἑλληνικῶν ὀρθοδόξων κοινοτήτων, ἐκκλησιῶν, κατηχητικῶν, ἡμερησίων καὶ ἀπογευματινῶν σχολείων, φιλανθρωπικῶν κ.ἄ. ὀργανώσεων. Ἐπιτεύγματα τῆς δραστηριότητός του ἦσαν· 
α´) ἡ φιλόπτωχος ἀδελφότης τῶν Κυριῶν (1931), μὲ παραρτήματα εἰς ὁλόκληρον τὴν Ἀμερικήν, 
β´) ἡ θεολογικὴ σχολὴ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ καὶ 
γ´) ἡ ἀκαδημία τοῦ ἁγίου Βασιλείου ἐν Γκάρισον τῆς Νέας Ὑόρκης (1944). Ἀπὸ τοῦ 1934 ἤρχισεν ἐκδιδόμενον τὸ περιοδικὸν «ὁ Ὀρθόδοξος Παρατηρητής». Ὁ Ἀθηναγόρας εἰργάσθη διὰ τὴν στενωτέραν συνεργασίαν τῶν ἐν Ἀμερικῇ ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, θέσας ἀπὸ τοῦ 1943 τὰς βάσεις τῆς σημερινῆς (ἀπὸ τοῦ 1960) μονίμου ἐπιτροπῆς τῶν κανονικῶν ὀρθοδόξων ἀρχιερέων. Ἐπίσης ἦλθεν εἰς ἐπαφὴν καὶ μὲ διαφόρους ἀμερικανικὰς Ἐκκλησίας καὶ ὀργανώσεις.

Μετὰ τὴν ἀπὸ τοῦ θρόνου διὰ λόγους ὑγείας παραίτησιν τοῦ πατριάρχου Μαξίμου Ε´ τὴν 18ην Ὀκτωβρίου 1948, ἡ ἐνδημοῦσα σύνοδος συνῆλθε τὴν 1ην Νοεμβρίου 1948 ἐν τῇ αἰθούσῃ τῶν συνεδριάσεων τῆς ἱερᾶς συνόδου, ὑπὸ τὴν προεδρίαν τοῦ προεδρεύοντος αὐτῆς α´ τῇ τάξει μητροπολίτου Χαλκηδόνος Θωμᾶ καὶ προέβη κατ᾽ ἀρχὰς εἰς τὴν κατάρτισιν τοῦ τριπροσώπου ψηφοδελτίου ἐκ τῶν ἀρχιεπισκόπου Ἀμερικῆς Ἀθηναγόρου, καὶ μητροπολιτῶν Μηθύμνης Διονυσίου καὶ Κῴου Ἐμμανουήλ, ἁπάντων ἀρχιερέων μὲ ἕδρας ἐκτὸς τῆς τουρκικῆς δημοκρατίας, λαβόντων ἀνὰ ἕνδεκα ἕκαστος ψήφους, ἓξ ψηφοδελτίων εὑρεθέντων λευκῶν. Κατὰ τὴν ἐν τῷ ναῷ τέλεσιν τῶν κανονικῶν ψήφων οἰκουμενικὸς πατριάρχης ἀνεδείχθη ὁ ἀπὸ Ἀμερικῆς Ἀθηναγόρας, λαβὼν 11 ψήφους ἐπὶ 17 ψηφισάντων, ἓξ ψηφοδελτίων εὑρεθέντων λευκῶν, τῆς μερίδος ὑπὲρ τῆς ὑποψηφιότητος τοῦ Δέρκων Ἰωακείμ, τῶν μητροπολιτῶν Δέρκων Ἰωακείμ, Περγάμου Ἀδαμαντίου, Χαλδίας Κυρίλλου, Νεοκαισαρείας Χρυσοστόμου, Λαοδικείας Μαξίμου καὶ Σάρδεων Μαξίμου.

Ὁ νέος πατριάρχης Ἀθηναγόρας, ἄγων τὸ 62ον ἔτος τῆς ἡλικίας, παρέμεινεν ἐπί τι διάστημα εἰς τὴν Ἀμερικὴν ἵνα ἐπισκεφθῇ τὰς ἐν Ἀμερικῇ ὀρθοδόξους κοινότητας καὶ ἀποχαιρετίσῃ τὸν ἱερὸν κλῆρον καὶ τὸ χριστεπώνυμον πλήρωμα. Ἐξ Ἀμερικῆς ἀνεχώρησεν ἀεροπορικῶς τὴν Κυριακὴν 23ην Ἰανουαρίου 1949, ἐπιβαίνων ἰδιαιτέρου ἀεροπλάνου τεθέντος εἰς τὴν διάθεσίν του ὑπὸ τοῦ προέδρου τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν Χάρρυ Τροῦμαν, καὶ μέσῳ Παρισίων (24-26 Ἰανουαρίου) ἔφθασεν εἰς τὴν Τουρκίαν τὴν Τετάρτην, 26ην Ἰανουαρίου 1949.

Ἡ ἐνθρόνισις του ἐτελέσθη τὴν ἑπομένην Πέμπτην 27ην Ἰανουαρίου 1949 ἐν τῷ πανσέπτῳ πατριαρχικῷ ναῷ, καθ᾽ ἢν τὸ μέγα μήνυμα ἀνέγνω ὁ ἀρχιγραμματεὺς τῆς συνόδου Ἰάκωβος (Στεφανίδης), τὴν ποιμαντικὴν ράβδον ἐπέδωκεν ὁ α´ τῇ τάξει Χαλκηδόνος Θωμᾶς, ὅστις καὶ ἀπὸ τῆς ἡμέρας τῆς ἐκλογῆς μέχρι τῆς ἐνταῦθα ἐλεύσεως τοῦ νέου πατριάρχου ἐξετέλει χρέη πατριαρχικοῦ ἐπιτρόπου, τὸν προσαγορευτήριον ἀπὸ τοῦ ἄμβωνος λόγον ἐξεφώνησεν ὁ Αἴνου Γερμανός, ὁ δὲ πατριάρχης ἀπὸ τοῦ θρόνου ἀνέγνω τὸν ἐνθρονιστήριον αὐτοῦ λόγον.

Ἤδη ἀπὸ τῶν πρώτων στιγμῶν τῆς ἐνταῦθα ἐλεύσεως καὶ τῆς ἐν τῷ μέσῳ τῶν ἐκκλησιαστικῶν κύκλων παρουσίας του, ὁ νέος πατριάρχης, μὴ προερχόμενος ἀπὸ τὰς ἱεραρχικὰς βαθμίδας τοῦ Φαναρίου, ἀλλ᾽ ὑπηρετήσας τὴν Ἐκκλησίαν εἰς ἄλλα καίρια σημεῖα, καθίστατο φανερὸν ὅτι δὲν θὰ ἠκολούθει ἀπολύτως τὴν παλαιὰν φαναριωτικὴν ἐκκλησιαστικὴν τάξιν καὶ παράδοσιν. Ἐφήρμοσε μίαν ἀφαντάστως σκληρὰν ἐργατικότητα, κατερχόμενος μέχρι τῶν ἐλαχίστων λεπτομερειῶν, τὴν ὁποίαν ἀνέμενε κατὰ γράμμα καὶ ἀπὸ τοὺς ὑφισταμένους του.

Ἐνῷ οἱ πατριάρχαι ἦσαν συνήθως τοῦρκοι πολίται, οὗτος κατ᾽ ἐξαίρεσιν - ὢν ἀμερικανὸς πολίτης - ἐξελέγη εἰς τὸν θρόνον καὶ ἔλαβε τὴν τουρκικὴν ἰθαγένειαν. Ὑπῆρξεν ὁ πρῶτος πατριάρχης, ὅστις ἐπεσκέφθη τὴν Ἄγκυραν, τὸν πρόεδρον τῆς δημοκρατίας καὶ τοὺς λοιποὺς πολιτικοὺς ἡγέτας τῆς χώρας (1949 καὶ 1952) καὶ ἐδέχθη τὴν ἐπίσκεψιν ἐν τῇ ἕδρᾳ αὐτοῦ τοῦ τότε πρωθυπουργοῦ τῆς Τουρκίας Ἀδνὰν Μενδερές (1952). Ἐδέχθη ὡσαύτως ἐν τῇ ἕδρᾳ αὐτοῦ τὴν ἐπίσκεψιν τῶν βασιλέων τῆς Ἑλλάδος Παύλου καὶ Φρειδερίκης (1952) καὶ ἡγετικῶν πολιτικῶν προσωπικοτήτων ἐκ διαφόρων χωρῶν. Ἕνεκα τῆς κυπριακῆς διαφορᾶς καὶ τῆς ψυχράνσεως τῶν σχέσεων τῶν δύο χωρῶν Τουρκίας καὶ Ἑλλάδος εἶδε τὰ τραγικὰ γεγονότα τῆς 6ης - 7ης Σεπτεμβρίου 1955. Παρηκολούθησε τὴν ἀφάνταστον μείωσιν τοῦ ὀρθοδόξου ποιμνίου αὐτοῦ διὰ τῆς συνεχοῦς κατὰ χιλιάδας διαῤῥοῆς τῶν ὀρθοδόξων Χριστιανῶν πρὸς τὸ ἐξωτερικόν. Εἶδε τὴν ἀπὸ μέρους τῶν υἱῶν τοῦ Εὐθὺμ κατάληψιν τῶν ναῶν τοῦ ἁγίου Νικολάου καὶ ἁγίου Ἰωάννου τῶν Χίων ἐν Γαλατᾷ (1965) καὶ τὴν κατόπιν τῆς σχετικῆς ἀποφάσεως τοῦ συνταγματικοῦ δικαστηρίου τῆς χώρας ἡμῶν ἀπαγόρευσιν λειτουργίας τοῦ θεολογικοῦ τμήματος τῆς ἱερᾶς θεολογικῆς σχολῆς Χάλκης (1971), ἥτις ὑφίστατο συνεχῶς ἀπὸ τοῦ 1844 μέχρι σήμερον. Ὡς ἀρχιεπίσκοπος ΚΠόλεως ἐνδιεφέρθη διὰ τὸ ἰδιαίτερον ποίμνιόν του εἰς τὴν πόλιν ταύτην. Ἐπεσκέπτετο τακτικῶς τὰς ὑπ᾽ αὐτὸν κοινότητας, ὁμιλῶν πάντοτε ἐπ᾽ Ἐκκλησίας ἢ κατὰ τὴν διάρκειαν τῶν μετὰ τὰς ἀκολουθίας ἐπισήμων δεξιώσεων. Μετεκινεῖτο ἐλευθέρως διὰ τοῦ αὐτοκινήτου του εἶτε καὶ πεζῆ πρὸς τὰς διαφόρους κατευθύνσεις ἐντὸς τῆς πόλεως, εἰς δὲ τὰς νήσους μετέβαινεν ἐπιβαίνων συνήθως τῶν πλοίων τῆς γραμμῆς. Παρέμενεν εἰς τὰ πατριαρχικὰ δώματα ἐν Φαναρίῳ εἶτε καὶ εἰς τὴν μονὴν τῆς ἁγίας Τριάδος Χάλκης.

Ἐπὶ τῆς πατριαρχείας του ὑπὸ τῆς ἱερᾶς συνόδου ἀνεγνωρίσθησαν ὡς ἅγιοι ὁ ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης (1955), οἱ ἅγιοι Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς καὶ Νεκτάριος ὁ Πενταπόλεως (1961), καθὼς καὶ ἄλλοι τινὲς ἀργότερον. Ἐτελέσθη δὶς ἡ καθαγίασις τοῦ ἁγίου Μύρου, τὸ 1951 καὶ 1960.

Ἡ πνευματικὴ διακονία (1949) περιέλαβεν εἰς τὸν κύκλον τῶν ἁρμοδιοτήτων της τὴν ἐσωτερικὴν Ἱεραποστολήν, προσέτι δὲ τὰς θρησκευτικὰς ἐκδόσεις καὶ τὸ κοινωνικὸν ἔργον. Ἱδρύματα τῆς ἰδικῆς του πνοῆς ὑπῆρξαν ἡ θερινὴ στέγη ἐργαζομένων νεανίδων Χριστοῦ καὶ ἡ παιδόπολις Χριστοῦ Πρώτης. Ἐτελεῖτο ἡ προικοδότησις τῶν ἀπόρων νεανίδων κατὰ τοὺς γάμους αὐτῶν. Τὸ 1951 (-1964) ἐπανιδρύθη τὸ πατριαρχικὸν τυπογραφεῖον, ἔνθα ἐξεδίδοντο τακτικῶς τὰ περιοδικὰ «Ὀρθοδοξία» (1926-1963) καὶ «Ἀπόστολος Ἀνδρέας» (1951-1964) καὶ διάφορα συγγράμματα.

Ἀμέριστον ἐνδιαφέρον ἐπεδείξατο διὰ τὴν ἀπρόσκοπτον λειτουργίαν καὶ περαιτέρω ἀνάπτυξιν τῆς ἱερᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης. Ἐπὶ τῆς πατριαρχείας του ἱδρύθησαν τρία ἀκαδημαϊκὰ κέντρα· 
α´) τὸ ὀρθόδοξον κέντρον τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου ἐν Σαμπεζύ, πλησίον τῆς Γενεύης, Ἑλβετίας (1966), 
β´) τὸ πατριαρχικὸν ἵδρυμα τῶν πατερικῶν μελετῶν ἐν Θεσσαλονίκῃ (1968), καὶ 
γ´) ἡ ὀρθόδοξος ἀκαδημία Κρήτης (1968), πρὸς τὸ οἰκουμενικὸν πατριαρχεῖον συνδεόμενα.

Ἡ περὶ τὸν πατριάρχην, ὡς πρόεδρον, μόνιμος καὶ τακτικὴ σύνοδος ἐσυνέχισε νὰ συνέρχηται τακτικῶς καὶ νὰ ἐπιτελῇ τὸ ἔργον αὐτῆς. Ἡ θητεία τῶν μητροπολιτῶν ἦτο κατ᾽ ἀρχάς, ὡς καὶ πρότερον, ἐτησία, ἀντικαθισταμένων ἓξ μητροπολιτῶν ἀνὰ πᾶν ἑξάμηνον, ἀργότερον ὅμως, προφανῶς λόγῳ τοῦ περιορισμοῦ τοῦ ἀριθμοῦ τῶν μητροπολιτῶν, δὲν ἐτηρεῖτο ἡ ὡς ἄνω ἀρχή, τῶν ἰδίων μητροπολιτῶν παραμενόντων εἰς τὴν σύνοδον μονίμως καὶ συνεχῶς. Ἔχομεν τὴν ἐφαρμογὴν τοῦ ἀριστίνδην καὶ παραδείγματα ἀπομακρύνσεως συνοδικῶν μελῶν ἐκ τῆς συνόδου διὰ πιττακίου αὐτοβούλως ὑπὸ τοῦ πατριάρχου ἢ κατόπιν συνοδικῆς ἀποφάσεως. Ἐπὶ τοῦ ἰδίου πατριάρχου ἡ σύνοδος ἐλειτούργησε κατὰ διαστήματά τινα καὶ μὲ τὴν παρουσίαν ὀλιγωτέρων τῶν δώδεκα μελῶν. Ἤδη ἀπὸ πολλοῦ τὰ ἐκκλησιαστικὰ ὀφφίκια, τὰ διδόμενα εἰς λαϊκούς, ἔλαβον μᾶλλον τιμητικὸν χαρακτῆρα. Ἐπὶ Ἀθηναγόρου ὁ ἀριθμὸς αὐτῶν ηὐξήθη σημαντικῶς ἐν συγκρίσει πρὸς τὸ παρελθόν, διδομένων ὀφφικίων κατ᾽ ἐξοχὴν εἰς τὰ ἐν τῷ ἐξωτερικῷ μέλη τῆς Ἐκκλησίας.

Αἱ ἐκτὸς τῆς Τουρκίας ἐπαρχίαι τοῦ θρόνου, ἐπὶ Ἀθηναγόρου, ἐμφανίζουν τὴν ἀκόλουθον ἐξέλιξιν·

Ἑλλάς. 

Ἡ ἡμιαυτόνομος Ἐκκλησία τῆς Κρήτης ἀπέκτησε τὸν νέον καταστατικὸν χάρτην αὐτῆς τὸ 1961. Αἱ ἐν αὐτῇ ἐπισκοπαὶ ὠνομάσθησαν μητροπόλεις τὸ 1962, ὁ δὲ μητροπολίτης ἔλαβε τὸν τίτλον τοῦ ἀρχιεπισκόπου τὸ 1967. Τὸ πατριαρχεῖον ἔδωκε τὴν συγκατάθεσίν του διὰ τὴν κατὰ διαστήματα ἀπὸ κοινοῦ σύγκλησιν τῶν Ἱεραρχῶν Δωδεκανήσου εἰς τὴν «σύναξιν» αὐτῶν, πρὸς μελέτην καὶ συζήτησιν τῶν ἀπασχολούντων αὐτοὺς ζητημάτων. Πολλοὶ ἐκ τῶν ἐν Ἁγίῳ Ὄρει μοναχῶν, λόγῳ τῶν σχέσεων τοῦ πατριάρχου μετὰ τοῦ πάπα Ῥώμης, ἔπαυσαν τὸ μνημόσυνον τούτου.

Εὐρώπη. 

Αἱ ἐπισκοπαὶ τῆς αὐτονόμου Ἐκκλησίας Φιλλανδίας, αἱ μοναὶ παραμείνασαι μετὰ ποιμνίου τοιαῦται, ἀνυψώθησαν εἰς μητροπόλεις τὸ 1972. Ἡ μητρόπολις Θυατείρων, μὲ δικαιοδοσίαν ἐφ᾽ ὅλης τῆς Εὐρώπης (1922-1954, 1963-8), ὠνομάσθη ἀρχιεπισκοπὴ Θυατείρων (1954-1963), ἀπὸ δὲ τοῦ 1968, ἀρχιεπισκοπὴ Θυατείρων καὶ Μεγάλης Βρεττανίας. Τὰ ἔτη 1950-1 ὑφίστατο ἡ μητρόπολις Κεντρῴας Εὐρώπης. Ἐκ τοῦ ἐδάφους τῆς μητροπόλεως Θυατείρων ἀπεσπάσθησαν αἱ μητροπόλεις (1963) Γαλλίας, Γερμανίας, Αὐστρίας (1969) Σουηδίας καὶ Βελγίου. Ἡ ἐν τῇ δυτικῇ Εὐρώπῃ ρωσσικὴ ἐξαρχία (1931) ἀφέθη τὸ 1965 ἐλευθέρα, ὑπαχθεῖσα ἐκ νέου εἰς τὴν ´Εκκλησίαν ΚΠόλεως τῷ 1971. Τὸ 1955 ἱδρύθη ἡ νέα θέσις τοῦ μονίμου ἀντιπροσώπου τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου παρὰ τῷ ΠΣΕ, τὴν ὁποίαν κατέχει συνήθως ἱεράρχης τοῦ θρόνου.

Ἀμερική. 

Ἡ ἱερὰ ἀρχιεπισκοπὴ Ἀμερικῆς προήχθη (1970) εἰς τὴν τάξιν ἱερῶν μητροπόλεων τοῦ συνταγματίου τοῦ οἰκουμενικοῦ θρόνου, ἐρχομένη πρώτη μετὰ τὰς ὀκτὼ ἱστορικὰς γεροντικὰς μητροπόλεις, ὁ δὲ ἀρχιεπίσκοπος ἀνεγνωρίσθη ἔκτακτος πατριαρχικὸς ἔξαρχος, ἔχων ἐξουσιοδότησιν εἰς τὸν χειρισμὸν τοῦ θέματός τῶν ἐν Ἀμερικῇ ὀρθοδόξων δικαιοδοσιῶν καὶ τῆς προαγωγῆς τῶν σχέσεων αὐτῶν ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς ἀγάπης καὶ τῆς ἑνότητος.

Αὐστραλία καὶ Νέα Ζηλανδία. 

Ἡ μητρόπολις Αὐστραλίας καὶ Νέας Ζηλανδίας (1924) ὠνομάσθη ἀρχιεπισκοπὴ τὸ 1959. Ἐκ ταύτης ἀπεσπάσθη ἡ μητρόπολις τῆς Νέας Ζηλανδίας τὸ 1970.

Ἂς ἴδωμεν τώρα τὰ ταξίδια τοῦ πατριάρχου. Ὁ Ἀθηναγόρας ἐπεσκέφθη 
α´) τὸ 1959 τὰ τρία ἀρχαῖα ὀρθόδοξα πατριαρχεῖα τῆς μέσης Ἀνατολῆς, Ἀλεξανδρείας, Ἀντιοχείας καὶ Ἱεροσολύμων, τὸ ὄρος Σινᾶ καὶ τὴν Βηρυττόν, ὡς καὶ τοὺς ἐν αὐταῖς ἑδρεύοντας ἀρχηγοὺς τῶν ἀρχαίων ἀνατολικῶν Ἐκκλησιῶν, 
β´) τὸ 1963 τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ τὴν ´Εκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, ἔνθα προέστη τῶν τελετῶν τῆς χιλιετηρίδος τοῦ Ἁγίου Ὄρους καὶ προσεκύνησεν, ἐκτὸς ἄλλων, ὕστερον ἀπὸ πολλὰ ἔτη τὸν γενέθλιον οἶκόν του εἰς τὸ Βασιλικὸν τῆς Ἠπείρου, 
γ´) τὴν Ἱερουσαλὴμ τὸ 1964, εἰς ἢν ἐγένετο ἡ περίφημος συνάντησις μετὰ τοῦ πάπα τῆς Ῥώμης Παύλου Στ´, 
δ´) τὰς ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας Σερβίας, Ῥουμανίας καὶ Βουλγαρίας, καθὼς καὶ τὰς Ἐκκλησίας τῆς Ῥώμης καὶ Ἀγγλίας καὶ τὴν ἕδραν τοῦ ΠΣΕ ἐν Γενεύῃ τὸ 1967, 
ε´) τὸ 1969 τὴν Σόφιαν, ὅπου προέστη τῶν τελετῶν ἐπὶ τῇ 1100ῇ ἐπετείῳ ἀπὸ τοῦ θανάτου τοῦ ἁγίου Κυρίλλου, καὶ 
στ´) τὸ 1970 τὴν Αὐστρίαν, διὰ λόγους ὑγείας, ἔνθα ἀνηγορεύθη διδάκτωρ τῆς νομικῆς σχολῆς τοῦ πανεπιστημίου τῆς Βιέννης (11 Μαρτίου 1967, 15 Ἀπριλίου 1970). Ὁ πατριάρχης ἐδέχθη εἰς τὴν ἕδραν του τὰς ἐπισκέψεις τῶν πατριαρχῶν καὶ τῶν προέδρων τῶν ὀρθοδόξων αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, ὡς καὶ τῶν ἀδελφῶν χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν τῆς ἀνατολῆς καὶ τῆς δύσεως.

Ὁ πατριάρχης προώθησε τὰς διορθοδόξους καὶ διαχριστιανικὰς σχέσεις. Εἰργάσθη ἐντατικῶς διὰ τὴν σύγκλησιν τῶν πανορθοδόξων διασκέψεων, αἱ ὁποῖαι ὁδηγοῦν ἡμᾶς πρὸς τὴν ἁγίαν καὶ μεγάλην σύνοδον τῆς ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Οὕτω ἐκλήθησαν αἱ πανορθόδοξοι διασκέψεις Α´ (1961), Β´ (1963), Γ´ (1964) ἐν Ρόδῳ, Δ´ ἐν Σαμπεζὺ Γενεύης (1968), ἡ διορθόδοξος προπαρασκευαστικὴ ἐπιτροπὴ τῆς ἁγίας καὶ μεγάλης συνόδου ἐν τῷ ἰδίῳ τόπῳ τὸ 1971, καὶ διάφοροι πανορθόδοξοι θεολογικαὶ ἐπιτροπαί, ἐπὶ τοῦ διαλόγου μετὰ τῶν Ἀγγλικανῶν, Α´ ἐν Βελιγραδίῳ (1966), Β´ ἐν Γενεύῃ (1970), Γ´ ἐν Ἑλσίνκι (1971), μετὰ τῶν Παλαιοκαθολικῶν, Α´ ἐν Βελιγραδίῳ (1966), Β´ ἐν Γενεύῃ (1970), Γ´ ἐν Βόννῃ (1971), μετὰ τῶν ἀρχαίων ἀνατολικῶν Ἐκκλησιῶν, ἐν Ἀντὶς Ἀμπέμπα (1971), καὶ ἀνεπίσημοι διμερεῖς θεολογικαὶ ἐπιτροπαὶ ἐντὸς τοῦ ΠΣΕ, α´) Ἄαρχους 1964, β´) Μπρίστολ 1967, γ´) Γενεύη 1970, δ´) Ἀντὶς Ἀμπέμπα 1971. Ὁ διεθνὴς ὀργανισμὸς τῆς ὀρθοδόξου νεολαίας «Σύνδεσμος» τελεῖ ὑπὸ τὰς εὐλογίας τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριάρχου. Τὸ οἰκουμενικὸν πατριαρχεῖον ἀνεγνώρισε τὴν εἰς πατριαρχεῖον ἀνύψωσιν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Βουλγαρίας τὸ 1961. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ῥωσσίας, μὴ δεχομένη τὸ ὑπὸ τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου δοθὲν καὶ ὑφ᾽ ὅλων τῶν λοιπῶν ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἀναγνωρισθὲν αὐτοκέφαλον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Πολωνίας, προέβη τὸ 1948 εἷς τὴν παροχὴν νέου αὐτοκεφάλου, πρᾶγμα τὸ ὁποῖον βεβαίως οὐδεμίαν ἰσχὺν ἠδύνατο νὰ ἔχῃ διὰ τὴν Μεγάλην τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν. Τὸ πατριαρχεῖον δὲν ἀνεγνώρισεν ἐπίσης τὸ αὐτοκέφαλον, τὸ παραχωρηθέν, ἄνευ κανονικοῦ τινος ἐρείσματος, ὑπὸ τῆς ἰδίας Ἐκκλησίας πρὸς τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Τσεχοσλοβακίας (1951) καὶ τὴν Ῥωσσικὴν μητρόπολιν τῆς Ἀμερικῆς (1970).

Αἱ σχέσεις μεταξὺ τῶν Ἐκκλησιῶν δυτικῆς καὶ ἀνατολικῆς τὸν Κ´ αἰῶνα εἶναι δυνατὸν νὰ χωρισθοῦν εἰς δύο περιόδους, 
α´) μέχρι τοῦ πάπα Ἰωάννου ΚΓ´ καὶ τοῦ πατριάρχου Ἀθηναγόρου, καὶ β´) μετὰ ταῦτα. Παράδειγμα τῆς ὑπάρξεως τῶν δύο περιόδων καὶ τῆς γενομένης ἀλλαγῆς ἐμφανίζει αὐτὸ τὸ πρόσωπον τοῦ πατριάρχου. Τὸ ἔτος 1952 ὁ Ἀθηναγόρας ἐδέχθη τὴν ἐπίσκεψιν τοῦ ἐνταῦθα ἀποστολικοῦ ἀντιπροσώπου, τὴν ὁποίαν καὶ ἀνταπέδωκεν. Ἡ κατὰ διαφόρους τρόπους συζητηθεῖσα συνάντησις ΡΚαθολικῶν καὶ Ὀρθοδόξων εἰς τὴν Ῥόδον (1959), μολονότι ἀνεπισήμου χαρακτῆρος, δύναται νὰ θεωρηθῇ ὡς ἓν θετικὸν βῆμα εἰς τὰς ἑκατέρωθεν σχέσεις. Τὸ μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν κλῖμα ἤρχισε θερμαινόμενον διὰ τῆς ἀνταλλαγῆς θετικῶν μηνυμάτων μεταξὺ τοῦ πάπα Ἰωάννου καὶ Ἀθηναγόρου (1958/9). Καὶ αἱ τέσσαρες πανορθόδοξοι διασκέψεις, Ῥόδου τρεῖς (1961, 1963, 1964) καὶ ἡ Δ´ ἐν Σαμπεζὺ Γενεύης (1968) ἔθιξαν κατὰ τὸν ἕνα ἢ ἄλλον τρόπον τὰς σχέσεις ΡΚαθολικῶν καὶ Ὀρθοδόξων. Τὸ πατριαρχεῖον ἤρχισεν ἀποστέλλον ἐπισήμους παρατηρητὰς εἰς τὴν Β´ βατικανὴν σύνοδον (1962-5) ἀπὸ τῆς Γ´ φάσεως τῶν ἐργασιῶν αὐτῆς (1964). Ἡ ἑκατέρωθεν συνεργασία ἀνεπτύχθη ἔτι περισσότερον καὶ ἐπὶ τοῦ πάπα Παύλου Στ´ (1963), ἐπὶ τῆς ἐποχῆς τοῦ ὁποίου ἤρχισε μία ἐπίσημος ἀλληλογραφία μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν. Ἱστορικὴ θὰ παραμείνῃ ἡ εἰς τοὺς ἁγίους Τόπους συνάντησις τοῦ πάπα Παύλου Στ´ καὶ τοῦ πατριάρχου Ἀθηναγόρου τὸν Ἰανουάριον τοῦ 1964. Μετὰ ταῦτα ἀκολουθεῖ ἡ εἰς τὸ Φανάριον ἐπίσκεψις τοῦ καρδιναλίου Αὐγουστίνου Μπέα, προέδρου τῆς γραμματείας ἐπὶ τῆς ἑνότητος, τὸν Ἀπρίλιον 1965. Ἕτερον σημαντικὸν γεγονὸς εἶναι ἡ ταυτόχρονος ἄρσις τῶν ἀναθεμάτων τοῦ 1054 ἐν Ρώμῃ καὶ Φαναρίῳ τὴν 7ην Δεκεμβρίου 1965. Κορύφωμα τούτων ὑπῆρξεν ἡ ἀνταλλαγὴ ἐπισκέψεων ἐπὶ ἀνωτάτου ἐπιπέδου, διὰ τῆς ἐλεύσεως τοῦ πάπα εἰς τὸ οἰκουμενικὸν πατριαρχεῖον (1967) καὶ τῆς ἀνταποδόσεως ταύτης εἰς τὴν Ῥώμην ὑπὸ τοῦ πατριάρχου (1967).

Τὸ οἰκουμενικὸν πατριαρχεῖον συμμετέσχεν ὡς μέλος εἰς τὸ ΠΣΕ, ἀποστέλλον ἀντιπροσώπους εἰς τὰς γενικὰς συνελεύσεις (Β´ Ἔβανστον, 1954, Γ´ Νέον Δελχί, 1961, Δ´ Οὐψάλα, 1968) καὶ τὰς λοιπὰς ἐπιτροπὰς αὐτοῦ, εἰργάσθη δὲ ἀποδοτικῶς διὰ τὴν εἴσοδον καὶ τῶν λοιπῶν ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν εἰς αὐτό.

Κατὰ τὰ τελευταῖα ἔτη τῆς ζωῆς τοῦ πατριάρχου, καὶ ἰδίως ἀπὸ τοῦ 1970 καὶ ἑξῆς, ὅτε οὗτος ἠσθένησε βαρέως, ἡ γενικὴ κατάστασις αὐτοῦ ἤρχισε νὰ παρουσιάζῃ σημεῖα μεγίστης καταπτώσεως. Κατὰ τὴν περίοδον ταύτην κατηύθυνεν ἐκ τοῦ ἀφανοῦς καὶ μετὰ πολλῆς τῆς συνέσεως τὰ ἐκκλησιαστικὰ ζητήματα ὁ α´ τῇ τάξει ἱεράρχης τοῦ θρόνου Χαλκηδόνος Μελίτων, ὅστις καὶ εἶχε περὶ αὐτὸν μερίδα ἐξ ἀρκετῶν μητροπολιτῶν τοῦ θρόνου, μετὰ τῶν ὁποίων καὶ θὰ ἠκολούθει, ὡς διεφαίνετο, κοινὴν γραμμὴν κατὰ τὴν μετὰ τὸν Ἀθηναγόραν πατριαρχικὴν ἐκλογήν, διὰ τὴν ἄνοδόν του εἰς τὸν οἰκουμενικὸν θρόνον.

Ὁ πατριάρχης διαμένων εἰς τὰ ἰδιαίτερα πατριαρχικὰ δώματα τῆς ἐν Χάλκῃ ἱερᾶς μονῆς τῆς ἁγίας Τριάδος, τὴν Πέμπτην 29ην Ἰουνίου 1972, ὑπέστη συνεπείᾳ ὀλισθήματος κάταγμα τοῦ δεξιοῦ αὐχένος τοῦ μηροῦ. Τὴν ἑπομένην Παρασκευὴν 30ήν Ἰουνίου 1972 διεκομίσθη εἰς τὰ νοσοκομεῖα Βαλουκλῆ, ἔνθα καὶ ἀπέθανε μετὰ μίαν ἑβδομάδα τὴν 0.25 ὥραν τῆς Παρασκευῆς, 7ης Ἰουλίου 1972, ἐξ ἐπιπλοκῆς νεφρικῆς παθήσεως καὶ συγχρόνως ἐκ πτώσεως τῆς ἀρτηριακῆς πιέσεως.

Ἡ κηδεία του ἐτελέσθη τὴν μεσημβρίαν τῆς Τρίτης 11ης Ἰουλίου 1972 ὑπὸ τῆς ἱερᾶς ἐνδημούσης συνόδου προεξάρχοντος τοῦ προεδρεύοντος ταύτης α´ τῇ τάξει μητροπολίτου Χαλκηδόνος Μελίτωνος, εἰς τὸν πατριαρχικὸν ναὸν τοῦ ἁγίου Γεωργίου. Αὕτη ὑπῆρξεν ἡ λαμπροτέρα ἐξ ὅλων κατὰ τὴν ἀπὸ τοῦ 1923 καὶ ἑξῆς περίοδον. Πρὸ ταύτης ἐτελέσθη θεία λειτουργία ὑπὸ τοῦ ἰδίου ἀρχιερέως. Τὸν ἐπικήδειον, κατὰ τὴν κηδείαν, ἐξεφώνησεν ὁ μητροπολίτης Πέργης Εὐάγγελος. Ὁ νεκρὸς μετεφέρθη διὰ πομπῆς εἰς τὴν πατριαρχικὴν μονὴν τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ, ἔνθα καὶ ἐτάφη παρὰ τοὺς τάφους τῶν προκατόχων του πατριαρχῶν.

Ἐπὶ τοῦ τάφου αὐτοῦ ἀναγινώσκομεν· 
Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Ἀθηναγόρας Α´ , ἀπὸ Ἀμερικῆς,
1 Νοεμβρίου 1948 - 7 Ἰουλίου 1972.

Ὁ Ἀθηναγόρας ἐκάλυψε τὴν μακροτέραν εἰς 24 συνεχῆ ἔτη πατριαρχείαν (1948-1972) τῶν μετὰ τὴν ἅλωσιν οἰκουμενικῶν πατριαρχῶν. Ὅτε ἔζη οὗτος, οἱ πλησίον του εὑρισκόμενοι, οἱ ἐν τῇ ὑπηρεσίᾳ του τελοῦντες καὶ οἱ συμπαθοῦντες πρὸς τὸ ἔργον του, τοῦ ἀπέδιδον ἐπίθετα εὔφημα. Τὸν ἐκάλουν προφήτην, προφηταπόστολον, ὁραματιστήν, ἀλλὰ καὶ ἄνθρωπον τῶν πράξεων καὶ τῶν ἔργων, εἰρηνοποιόν, χριστιανὸν ἡγέτην, ἅγιον, μέγαν. Τὰ ἴδια καὶ πολλὰ περισσότερα μετὰ προσοχῆς ἐλέχθησαν καὶ ἠκούσθησαν ἁπανταχοῦ τοῦ κόσμου κατὰ τὰς ἡμέρας τοῦ θανάτου του καὶ τοῦ ἐξ ἐκείνου πένθους. Ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ἀντιφρονοῦντας πρὸς τὴν γραμμήν του, ἰδίως εἰς τὸ θέμα τῶν σχέσεών του μετὰ τῶν ἑτεροδόξων, ἀκόμη καὶ ἀπὸ παλαιοὺς φίλους του, ἠκούοντο καὶ ἠκούσθησαν ἀρνητικαί, ἂν μὴ ὑβριστικαὶ ἐκφράσεις. Ἀσφαλῶς θὰ χρειασθῇ χρονικόν τι διάστημα διὰ τὴν ἀντικειμενικὴν καὶ δικαίαν κρίσιν ἐπὶ τοῦ πολυσχιδοῦς καὶ πολυπλεύρου ἔργου, ὅπερ ἐπετέλεσεν ὁ Ἀθηναγόρας κατὰ τὴν εἰκοσιπενταετῆ περίπου πατριαρχείαν του.

Βασίλειος Σταυρίδης
«Οἱ Οἰκουμενικοὶ Πατριάρχαι»
1860 - Σήμερον




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου